Mensen die geregeld voor ernstige infecties in het ziekenhuis zijn behandeld, blijken meer kans te hebben op slopende neurodegeneratieve ziektes, zo ontdekken onderzoekers.
Iedereen krijgt in zijn leven wel een keer te maken met virale of bacteriële infecties. In veel gevallen zijn deze onschuldig. Maar nu hebben onderzoekers een opvallend verband ontdekt. Zo blijkt dat mensen die herhaaldelijk in het ziekenhuis zijn behandeld voor ernstige infecties, een verhoogd vervolgrisico lopen op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer en Parkinson.
‘Onschuldige’ virus en bacteriën
Hoewel Alzheimer een veelvoorkomende ziekte is, begrijpen we nog altijd niet precies hoe deze ontstaat. Wel leggen wetenschappers steeds meer puzzelstukjes op de juiste plaats. Zo zijn er aanwijzingen dat ‘onschuldige’ virussen en bacteriën (zoals bijvoorbeeld een veelvoorkomende mondbacterie) een belangrijke rol spelen bij ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. “Ook is uit experimentele studies met dieren gebleken dat infecties de kans op de ontwikkeling van bepaalde neurodegeneratieve ziektes kunnen vergroten,” vertelt onderzoeker Jiangwei Sun in gesprek met Scientias.nl. “Infectieuze processen lijken de progressie van deze ziektes te beïnvloeden. Het is echter lastig om dergelijke bevindingen naar mensen te vertalen.”
Studie
In een nieuwe studie nam de onderzoeker samen met zijn collega’s de proef op de som. Met behulp van verschillende Zweedse nationale gezondheidsregisters voerde het team een grootschalige studie uit om te verduidelijken of er een verband bestaat tussen infecties en het risico op drie veelvoorkomende neurodegeneratieve ziektes (ziekte van Alzheimer, Parkinson en ALS). In totaal omvatte de studie 291.941 mensen met de ziekte van Alzheimer, 103.919 met de ziekte van Parkinson en 10.161 met ALS.
Verhoogd risico
De onderzoekers komen inderdaad tot de ontdekking dat mensen die herhaaldelijk voor infecties zijn behandeld, meer kans hebben op twee van de onderzochte neurodegeneratieve ziektes. “Mensen die aan het begin of halverwege hun leven in het ziekenhuis voor infecties zijn behandeld, lijken nog vóór hun zestigste verjaardag een verhoogd risico te lopen op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer en Parkinson,” concludeert Sun. Het team ontdekte dat een in het ziekenhuis behandelde infectie meer dan vijf jaar vóór de diagnose van een neurodegeneratieve ziekte, in verband kan worden gebracht met een 16 procent hoger risico op de ziekte van Alzheimer en een 4 procent hoger risico op Parkinson. Het hoogste risico werd gezien bij mensen die vóór hun veertigste verjaardag al meerdere keren in het ziekenhuis voor infecties waren behandeld. Dit verdubbelde het risico op Alzheimer en de kans op Parkinson nam met 40 procent toe. Het team vond geen verband met ALS.
Infecties
Wat verder opvalt, is dat het soort infectie geen verschil lijkt te maken. “Het verhoogde risico op Alzheimer en Parkinson blijkt hetzelfde voor zowel bacteriële, virale als andere infecties,” vertelt Sun. Ook maakt het niet uit waar in het lichaam de infectie zich bevindt. En dus kunnen er waarschijnlijk geen specifieke virussen of bacteriën als schuldigen aangewezen worden. “We vermoeden dat de onderliggende mechanismen voor het verband tussen infecties en neurodegeneratieve ziektes verder reiken dan bepaalde pathogenen of aangetaste organen,” zegt Sun. “We zullen op een meer systematisch niveau moeten zoeken.”
Oorzaak
Volgens Sun kunnen verschillende mechanismen het verband tussen infecties en neurodegeneratieve ziektes verklaren. “Al eerder is aangetoond dat bepaalde virale infecties kunnen leiden tot de productie van het schadelijke alzheimereiwit amyloid,” legt hij uit. “Ook kunnen infecties door middel van bepaalde processen voor ontstekingsreacties in de hersenen zorgen. Bovendien weten we dat bepaalde virussen niet alleen het centraal zenuwstelsel kunnen aantasten, maar ook rechtstreeks neuronen infecteren.” Waarschijnlijk is het dus een samenloop van omstandigheden, al zouden de precieze oorzaken nog beter moeten worden bestudeerd. “In ieder geval suggereren de bevindingen dat infecties blijkbaar een trigger of versterker kunnen zijn van een reeds bestaand ziekteproces,” gaat Sun verder. “Dit kan ertoe leiden dat bepaalde neurodegeneratieve ziektes bij sommige mensen die er aanleg voor hebben, al op relatief jonge leeftijd verschijnen.”
Stappen gezet
Ondanks dat de onderzoekers met hun studie weer belangrijke stappen hebben gezet, is er nog een lange weg te gaan voordat Alzheimer en Parkinson behandelbare ziektes worden. In ieder geval zet het team de theorie dat bepaalde neurodegeneratieve ziektes mede mogelijk worden gemaakt door infecties, steviger in de schoenen. Dit leidt overigens niet gelijk tot betere behandelplannen. Het valt namelijk niet te voorkomen dat we in ons leven door een virus of bacterie geïnfecteerd worden. Bovendien zijn virusinfecties sowieso lastig te bestrijden.
Op dit moment kunnen de bevindingen uit de studie dus nog niet echt helpen Alzheimer of Parkinson te voorkomen. Ook benadrukken de onderzoekers dat vanwege het observationele karakter van hun onderzoek een causaal verband formeel niet kan worden bewezen. “We hebben meer onderzoek nodig om onze bevindingen te valideren en de onderliggende mechanismen op te helderen,” zegt Sun. “Dan kunnen we ook bepalen of betere beheersing van in het ziekenhuis behandelde infecties neurodegeneratieve ziektes zou kunnen voorkomen of op z’n minst vertragen.”
