Een vaccin tegen borstkanker, het zou een geweldige oplossing zijn, maar zo ver is het nog niet. Wetenschappers zetten wel weer een stap in de goede richting om een behandeling te ontwikkelen tegen een van de agressiefste vormen van de ziekte.
Nieuw-Zeelandse wetenschappers zijn bezig met de ontwikkeling van een vaccin tegen een agressieve vorm van borstkanker, de triple-negatieve variant (TNBC). Het doel is om de primaire tumor in de borst aan te pakken, maar ook mogelijke uitzaaiingen te voorkomen of af te breken, schrijven ze in het vakblad Clinical & Translational Immunology.
Hulpje
Het vaccin wordt samen met een hulpstof toegediend. Deze hulpstof bestaat uit actieve moleculen die de rol van ‘vaccinhelper’ op zich nemen. De hulpstof focust op de borstkankercellen, die zich aan het oppervlak van de tumor bevinden (antigenen).
Hierdoor kan het immuunsysteem een handje worden geholpen om de tumor aan te vallen en af te breken, niet alleen in de borst, maar ook elders in het lichaam. “We hebben onze vaccins getest in modellen tegen HER2-positieve borstkanker (een eveneens zeer agressieve variant) en triple-negatieve borstkanker”, legt onderzoeker Olivia Burn van het Malaghan Institute uit.
“We zijn vooral geïnteresseerd in het verloop van triple-negatieve borstkanker, omdat dit een agressievere vorm is. Hij is minder goed behandelbaar, veel patiënten overlijden. Daar willen wij verandering in brengen.”
Gunstig effect
Ze legt uit: “Als eerste stap combineerden we stukjes van het HER2-eiwit met onze ‘vaccinhelper’. Dit is een glycolipide (een vetstof met suikereenheden daaraan gekoppeld) die specifieke cellen van het immuunsysteem activeert. We hoopten op een versterkte reactie van het lichaam tegen HER2 en zagen dat een enkele dosis al een gunstig effect had: de groei van de tumor nam af en uitzaaiingen in de longen werden voorkomen”, zegt Burn.
“Hierna dienden we in het TNBC-model een ander vaccin toe. Het doel was om een specifiek eiwit, NY-ESO-1, aan te vallen. Deze stof is veel in TNBC-tumoren te vinden, vooral als het is uitgezaaid naar andere organen. De verkregen data waren erg bemoedigend. De tumoren werden met succes bestreden.”
Het grootste gevaar
“De primaire tumor in de borst is goed behandelbaar. Het grootste gevaar schuilt in de uitzaaiingen (metastases), die zelfs jaren later nog kunnen ontstaan in de long, hersenen, botweefsel of elders. Het is enorm belangrijk om uitzaaiingen te voorkomen. Als we dat kunnen bewerkstelligen, hoeven er niet zoveel mensen te overlijden aan deze ziekte”, aldus Burn.
“Uitgezaaide kanker ontstaat meestal uit dezelfde primaire bron, waardoor het kopieën zijn van elkaar. Ze hebben dus ook dezelfde fysieke markers aan het oppervlak. Hierdoor is er een goede mogelijkheid dat we in de nabije toekomst een kankervaccin kunnen ontwikkelen, dat metastases voorkomt.”
De toekomst
Volgens Burn blijkt uit haar onderzoek dat dit unieke glycolipide-vaccin erg effectief kan zijn tegen de onderzochte types borstkanker, doordat het een krachtige immuunreactie van het lichaam aanzwengelt. “We willen in de toekomst graag verder gaan en een vaccin maken voor andere vormen van borstkanker. Mogelijk kunnen we RNA-technieken daarvoor gebruiken. Deze technologie kan ons ook helpen om efficiënter onderzoek te doen naar andere borstkankermarkers. Het wordt dan wellicht mogelijk om uitzaaiingen naar andere organen, zoals de lever, te voorkomen.”
Het vaccin is er dus nog lang niet, maar dat de eerste resultaten zo veelbelovend zijn, is al heel bijzonder.
Borstkanker is de meest voorkomende soort kanker bij vrouwen. In Nederland krijgt een op de zeven vrouwen ooit in haar leven de ziekte. Meer dan 3000 vrouwen overlijden elk jaar in ons land aan de gevolgen ervan.
