Van alle Austronesische- en Papuatalen dreigt negentig procent binnen afzienbare tijd uit te sterven. Marian Klamer, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, probeert ze te redden door woordenboeken voor deze bedreigde talen te maken.
In Indonesië worden ongeveer 700 talen gesproken. Doordat ouders hun kinderen opvoeden in het Indonesisch, de nationale taal, gaat het merendeel van die talen verloren. De vraag rijst nu wat er nog meer verloren gaat als deze talen verdwijnen. Klamer: “Een deel van de cultuur en geschiedenis. Want de overlevering hiervan, door de verhalen en liederen van oude familieleden, verdwijnt.”
Geschreven bronnen
Papua-sprekers beschikken niet over eigen geschreven bronnen. “De enige geschreven bronnen zijn van Nederlanders en Portugezen en dateren uit de koloniale tijd. Hierin worden bewoners vaak omschreven als enge, kannibalistische heidenen,” aldus Klamer. De wetenschapster is nu bezig met het samenstellen van woordenboeken en grammaticaboeken van deze talen. Een hele klus.
Archeologisch onderzoek
Veel van de ondervraagden hebben geen idee waar bepaalde woorden vandaan komen. Klamer: “Als je in meerdere talen op verwante leenwoorden stuit, kun je reconstrueren wanneer bijvoorbeeld Papua-sprekers aan de kust met bewoners in de bergen of andere eilanden in contact zijn geweest. Mijn reconstructie biedt ook goede aanknopingspunten voor archeologisch onderzoek.”
Tweeduizend talen
In Madagascar, de Filipijnen, Indonesië, de Pacific, Nieuw-Zeeland, tot aan Hawaii en Paaseiland worden ongeveer 1200 Austronesische talen gesproken. De grootste talen daarvan zijn het Indonesisch en het Maleis. De meeste talen zijn echter zeer klein, met maar een paar duizend sprekers, waarvan meer dan negentig procent niet op schrift. In Nieuw-Guinea worden zo’n 800 talen gesproken, bestaande uit twintig verschillende taalfamilies. Totaal zijn dat dus 2000 talen, één derde van al