De Geminiden, de tweede grootste jaarlijkse meteorenzwerm, zullen weer aan de nachtelijke hemel prijken. Dus installeer jezelf in de tuin en geniet van het spektakel!
Vanavond is het weer zo ver: de Geminiden komen langs, het jaarlijkse geschenk van de kosmos aan fervente sterrenkijkers. Het beste moment om de meteorenzwerm te spotten is vanavond rond 22.30 uur. Best een schappelijke tijd, toch?
De omstandigheden dit jaar
Wanneer de weersomstandigheden perfect zijn (wat overigens heel zeldzaam is) kun je tussen de 100 en 150 ‘vallende sterren’ (zie kader) per uur aan de nachtelijke hemel zien schitteren. Dit jaar hebben we echter te maken met een afnemende volle maan. En dat maakt het lastig om het grootste deel van de zwerm te aanschouwen. Het beste moment om Geminiden waar te nemen, is zoals gezegd vanavond rond 22:30 uur. Dat is ongeveer 11 uur na het moment van het maximum, wat niet echt ideaal is voor een zwerm met een korte piek als deze. Hierdoor zijn zeker 55 procent minder meteoren te zien dan in het meest gunstige geval.
Hoewel meteoren in de volksmond ook wel vallende sterren worden genoemd, hebben de lichtflitsjes die je langs de hemel ziet schieten helemaal niets met sterren te maken. De lichtflitsjes ontstaan doordat ruimtepuin – vaak gaat het dan om vrij kleine deeltjes – in de aardatmosfeer belanden. Het ruimtepuin dringt de aardatmosfeer met hoge snelheid binnen, waardoor het wordt afgeremd en verhit. Ook de lucht rond het puindeeltje wordt verhit en gaat gloeien. En zo ontstaat het lichtflitsje dat wij vanaf de aarde zien.
Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken vermoedelijk ‘maar’ 25-36 meteoren per uur te zien. Maar, omdat de Geminiden zo helder zijn, beloven ze alsnog een mooie show weg te geven. “Het is nog altijd de moeite waard om te gaan kijken,” aldus Marc van der Sluys van Hemel.waarnemen.com. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij een donkere en heldere hemel circa 30–42 meteoren per uur zichtbaar. De maan is voor ongeveer 65 procent verlicht en kan daardoor dus wel een beetje storen.
Kenmerken
De Geminiden zijn de één na grootste meteorenzwerm aan onze hemel. Geminiden kenmerken zich door hun grote aantallen, de helderheid, gelige kleur en de korte sporen die ze achterlaten. Bovendien kunnen ze snelheden van wel 125.000 kilometer per uur bereiken, wat meer dan 40 keer sneller is dan een bewegende kogel. Je hoeft overigens niet bang te zijn dat de meteoren de grond bereiken. De meeste Geminiden branden namelijk op in de atmosfeer, op een hoogte tussen de 70 en 90 kilometer boven het aardoppervlak.
De meteorenzwerm heeft de naam Geminiden gekregen omdat de sterrenregen uit het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini) lijkt te komen. Dit sterrenbeeld vind je ‘s avonds boven de oostelijke en ‘s ochtends boven de westelijke horizon.
Planetoïde Phaethon
In werkelijkheid hebben we de meteorenzwerm te danken aan planetoïde Phaethon, een hemellichaam dat ervan wordt verdacht eigenlijk een uitgedoofde komeet te zijn. Dat komt omdat Phaethon geen ijzige schaal heeft (het belangrijkste kenmerk van een komeet). Mogelijk is deze schaal volledig weggesmolten. Hoewel de exact oorsprong van Phaethon nog altijd raadselachtig is, weten we wel dat deze ruimtesteen de veroorzaker van de Geminiden is. Deze heeft puin in zijn baan achtergelaten en elk jaar beweegt de aarde rond dezelfde tijd door die met puin gevulde baan heen.
Toename
Een ander bijzonderheidje is dat de Geminiden, die pas 1862 voor het eerst werden gezien, sinds hun ontdekking in hevigheid zijn toegenomen. En dat is opvallend. De verwachting is dat het aantal meteoren in de komende eeuw zal afnemen, totdat de zwerm uiteindelijk helemaal niet meer zichtbaar is.
Genoeg geleerd over de Geminiden! Het is nu tijd om naar buiten te gaan. Zoek een gebied op uit de buurt van straatlantaarns of andere verlichting, doe een warme jas aan en neem een deken of slaapzak mee voor extra comfort. Ga plat op je rug liggen met je voeten naar het zuiden gericht en kijk omhoog. Heb geduld, want het duurt ongeveer 30 minuten voordat je ogen volledig aan het donker zijn gewend en de meteoren kunnen zien. Kijk ondertussen niet meer op je telefoon of andere heldere voorwerpen en geniet van het spektakel. Je hebt geen speciale apparatuur nodig, het blote oog en een heldere hemel volstaan. De show duurt het grootste deel van de nacht, dus je krijgt meerdere keren de kans om schitterende lichtstrepen aan de nachtelijke hemel te aanschouwen. Veel plezier!
