Nog een reden om op tijd naar bed te gaan.
Op tijd naar bed gaan en genoeg uren slapen is voor velen zeker niet vanzelfsprekend. Bijna een kwart van de Nederlanders blijkt te kampen met slaapproblemen. Een tekort aan slaap kan veel oorzaken hebben. Sommigen werken bijvoorbeeld in onregelmatige ploegendiensten en anderen kijken weer net iets te lang op hun mobiele telefoon. Een nieuwe studie bewijst dat je toch maar beter je best kunt doen om voldoende te slapen. Want een gebrek eraan blijkt rechtstreeks in verband te kunnen worden gebracht met de ophoping van buikvet – een plek waar je het nou net niet wilt hebben.
Meer eten
Onderzoekers hebben ontdekt dat als je langer wakker bent, je geneigd bent om meer te eten zonder fysiek actiever te worden. Het betekent dat je meer calorieën binnenkrijgt, met als gevolg de ophoping van vet. Opvallend genoeg blijkt dit vet met name te worden opgeslagen in de buikstreek. En dat terwijl buikvet het meest ongezonde vet is. “Onze bevindingen tonen aan dat korter slapen, zelfs bij jonge, gezonde en relatief magere proefpersonen, gepaard gaat met een toename van de calorie-inname, een kleine gewichtstoename en een significante toename van de vetophoping in de buik,” vat onderzoeker Virend Somers samen.
Slaap is heel belangrijk voor veel lichamelijke en cognitieve functies. Zo wordt onder andere de cardiovasculaire gezondheid, het immuunsysteem, het metabolisme, het geheugen, en de emotieregulatie beïnvloed door slaap. Ook het risico op de ziekte van Alzheimer of kanker wordt in verband gebracht met de slaapkwaliteit. Voor een betere gezondheid en een goed emotioneel welzijn is het de bedoeling dat mensen consequent voldoende slaap krijgen. Dit houdt voor de meeste gezonde mensen 7 uur slaap per nacht in.
Tijdens het experiment werden twaalf gezonde mensen, die helemaal niet zwaarlijvig waren, gedurende een periode van 21 dagen onderzocht. De deelnemers werden over twee groepen verdeeld. De eerste groep sliep normale uren, terwijl de tweede groep het moest doen met beperkte slaap. Elke groep had gedurende de hele studie toegang tot verschillende voedingsmiddelen. Vervolgens maten de onderzoekers onder andere de energie-inname, het energieverbruik, het lichaamsgewicht en de vetverdeling. Opvallend genoeg nuttigden de deelnemers die weinig sliepen, meer dan 300 extra calorieën per dag. Ook aten ze ongeveer 13 procent meer eiwitten en 17 procent meer vet.
Toename vet
Toen de deelnemers aan het einde van het experiment weer werden onderzocht, kwamen de onderzoekers tot een verrassende ontdekking. Want het gebrek aan voldoende slaap kan rechtstreeks in verband worden gebracht met een toename van 9 procent van het totale buikvetgebied en een toename van 11 procent van zogenaamd visceraal vetweefsel; vet dat niet direct onder de huid, maar dieper, rond inwendige organen wordt opgeslagen. En dat is met name zorgwekkend. Visceraal vet verhoogt namelijk onder andere de kans op hart- en vaatziekten en diabetes.
Herstelslaap
Dit resultaat kwam als een verrassing. “We hadden niet verwacht dat de vetafzetting zo duidelijk rond de buik en vooral in de viscerale compartimenten zou worden afgezet,” legt Somers in gesprek met Scientias.nl uit. “Wat vooral zorgelijk was, was dat het visceraal vet bleef toenemen, zelfs na drie dagen herstelslaap – toen de calorie-inname en het onderhuidse vet weer afnamen. Dit laat zien dat de vetophoping in de buik niet onmiddellijk weer verdwijnt, zelfs niet tijdens een korte periode van minder slaap. Wanneer iemand dus lijdt aan chronisch slaaptekort, kan het visceraal vet zich dus in de loop van de jaren blijven ophopen.”
Visceraal vet
Hoewel vet normaal gesproken onder de huid wordt afgezet, lijkt het erop dat te weinig slaap ervoor zorgt dat het naar de viscerale gebieden wordt verplaatst, waar het meer schade aanricht. “Het was erg verrassend dat het visceraal vet zo preferentieel toenam in vergelijking met het onderhuidse vet,” vertelt Somers. “Normaal gesproken wordt bij jonge, magere en gezonde mensen verwacht dat eerst het onderhuidse vet toeneemt. Het lijkt er dus op dat onvoldoende slaap de mechanismen verandert die bepalen hoe vet wordt opgeslagen.” Waarom dit zo is? Somers moet ons het antwoord schuldig blijven. “Dat weten we nog niet. Maar we zijn van plan dat verder te onderzoeken.”
CT-scan
Die ophoping van visceraal vet kon overigens alleen door middel van een CT-scan aan het licht worden gebracht. Dat de opbouw van buikvet moeilijk te herkennen is, maakt het nog gevaarlijker. “Mensen moeten zich ervan bewust zijn dat bij aanhoudend slaaptekort het vet in de buik op een heimelijke manier kan toenemen,” zegt Somers. “Het is niet duidelijk te zien met alleen gewichtsmetingen. Het vet stapelt zich ongemerkt op, wat uiteindelijk kan leiden tot abdominale obesitas.”
Gezondheid
De bevindingen onderstrepen hoe belangrijk een goede nachtrust is, niet alleen voor je welzijn, maar ook voor je gezondheid. “Op de lange termijn impliceren deze bevindingen dat onvoldoende slaap een bijdrage levert aan de epidemieën van obesitas, hart- en vaatziekten en stofwisselingsziekten,” waarschuwt Somers. Hij hoopt dan ook dat de resultaten het bewustzijn van mensen over de cumulatieve gevolgen van slaaptekort zullen vergroten. “Een tekort aan slaap, uit vrije wil of uit noodzaak, kan op lange termijn echt nadelige gezondheidseffecten hebben,” vat Somers samen. “Het maakt je vatbaarder voor hartaandoeningen en diabetes.”
Al met al laten de resultaten zien hoe belangrijk het is dat we regelmatig en lang genoeg slapen. Mensen die hiermee worstelen, of vanwege hun baan daar niet altijd toe in staat zijn, zouden volgens Somers nog beter moeten letten op voldoende lichaamsbeweging en gezonde voedingskeuzes, om zo de ophoping van ongezond buikvet tegen te gaan.
