Van de 18 manieren waarop het huidige klimaat ons door de vingers kan glippen, zijn er al 9 gaande

Deze veranderingen veroorzaakt door de opwarming van de aarde kunnen ons bestaan op het spel zetten.

Tien jaar geleden benoemden wetenschappers een aantal kwetsbare en potentiële ‘omslagpunten’ in het aardsysteem die ervoor kunnen zorgen dat ons klimaat voorgoed en onomkeerbaar verandert. Nu, een decennium later, komen onderzoekers met slecht nieuws. Want van de achttien benoemde manieren waarop het huidige klimaat door onze vingers kan glippen, zijn er al zeker negen gaande.

De negen omslagpunten
De negen omslagpunten die de onderzoekers in hun studie benoemen zijn onder meer de afnemende hoeveelheid Arctische zee-ijs, de smeltende Groenlandse ijskap en ontdooiend permafrost. Ook kwijnen ijskappen op West-Antarctica en delen van Oost-Antarctica weg. Bossen in de boreale zone staan in vlam en het Amazone regenwoud krijgt veel droogte te verduren. Op grote schaal leggen koralen het loodje en is de circulatie van het zeewater in de Atlantische oceaan vertraagd. En al deze veranderingen hebben verstrekkende gevolgen. De smeltende ijskappen op Groenland, West-Antarctica en Oost-Antarctica kunnen gezamenlijk zorgen voor een zeespiegelstijging van wel tien meter. Daarnaast kan het verdwijnen van regenwoud, permafrost en bossen zorgen voor een afgifte van extra broeikasgassen die de opwarming van de aarde versterken. “En dit is wat nu we beginnen te zien, bij een opwarming van slechts één graden Celsius,” benadrukt onderzoeker Johan Rockström.

De negen omslagpunten. Afbeelding: T. M. Lenton et al.

De mondiale temperatuur op aarde fluctueert al miljoenen jaren. Maar op dit moment stijgt de concentratie koolstofdioxide in de atmosfeer en de mondiale temperatuur met snelheden die veel hoger liggen dan tegen het einde van de laatste ijstijd het geval was. En dat is behoorlijk verontrustend. Want de onderzoekers waarschuwen dat als bepaalde omslagpunten zijn bereikt, er geen weg terug meer is. Dit kan de aarde veranderen in een onbewoonbare planeet en het voortbestaan van de mensheid bedreigen.

Domino-effect
Volgens de onderzoekers is er sprake van een domino-effect. Er is steeds meer bewijs dat de hierboven genoemde gebeurtenissen met elkaar verbonden zijn en elkaar versterken. Vergelijk het met een rollende sneeuwbal die terwijl hij van de berghelling afrolt, almaar groter wordt. “Het zijn niet alleen mensen die veel druk op de aarde uitoefenen,” zegt Rockström. “Nu de wetenschap voortschrijdt moeten we toegeven dat we risico’s hebben onderschat en dat de planeet zelf aan de opwarming van de aarde meewerkt.”

Verbleekt koraal op een rif nabij het eiland Moorea in Frans-Polynesië in de Stille Zuidzee. Afbeelding: Alexis Rosenfeld/Getty

Actie
In het artikel gepubliceerd in het vakblad Nature roepen de onderzoekers op tot dringende actie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Want dat kan het proces vertragen, waardoor er meer tijd is voor bepaalde bevolkingsgroepen om zich aan te passen aan het veranderende klimaat. Bovendien zouden sommige omslagpunten toch nog afgewend kunnen worden. “De groeiende dreiging van snelle, onomkeerbare veranderingen betekent dat we niet langer kunnen afwachten,” zegt onderzoeksleider Tim Lenton. “De situatie is urgent en we moeten reageren.”

Alleen de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord zijn daarbij niet voldoende. Ondanks dat de meeste landen de overeenkomst ondertekenden en beloofden de opwarming van de aarde onder de 2 graden Celsius te houden, leiden de huidige nationale emissietoezeggingen – zelfs als hieraan wordt voldaan – tot een opwarming van de aarde van tenminste 3 graden Celsius. En of landen hun woord houden, is verre van zeker. Zo blijkt dat beloftes te kort schieten, waardoor ze klimaatverandering niet eens kunnen afremmen. “Geen enkele economische kosten-batenanalyse gaat ons helpen,” stellen de onderzoekers. “We moeten onze benadering van het klimaatprobleem drastisch veranderen.”

Bronmateriaal

"Nine climate tipping points now “active”, warn scientists" - University of Exeter.

Afbeelding bovenaan dit artikel: Frans Lanting/Nat Geo Image Collection

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd