De befaamde ijsberg is in meerdere stukken verbrijzeld, waarbij twee grotere fragmenten steeds verder van A68 weg en dichter naar het eiland toe drijven.
Wetenschappers volgen de boeiende reis van de kolossale ijsberg A68 al enige tijd op de voet. Zo drijft de ijsberg sinds enkele jaren steeds verder noordwaarts en heeft nu een tussenstop ingelast voor de kust van het sub-Antarctische eiland Zuid-Georgië. Onderzoekers maken zich echter grote zorgen om de schade die de ijsberg op één van de biologisch meest rijke plekken op aarde teweeg kan brengen. En nieuwe beelden onthullen nu dat met name de van A68A losgebroken ijsbergen de grootste bedreiging voor Zuid-Georgië vormen.
A68 brak op 12 juli 2017 van de Larsen C-ijsplaat af en koos het ruime sop. De ijsberg was toen zo’n 5800 vierkante kilometer groot en woog meer dan een biljoen ton. De ijsberg was qua omvang vergelijkbaar met de provincie Gelderland en ging de boeken in als de grootste ijsberg die we ooit hebben gezien. Inmiddels zijn we drie jaar verder en is A68 er nog steeds. Al heeft de ijsberg er ondertussen een reis van duizenden kilometers opzitten. Hoe het de ijsberg in de afgelopen jaren is vergaan? Gehinderd door zee-ijs bleef de ijsberg eerst bijna twee jaar – vrijwel intact – bij Larsen C rondhangen. Het was volgens onderzoekers te wijten aan het feit dat de omringende Weddellzee bedekt is met zee-ijs dat de ijsberg min of meer op zijn plek hield. Begin 2019 ging A68 dan toch op reis en werd meegevoerd door de oceaanstroom die bekend staat als de Weddell Gyre. Gedragen door de zeestroming werd de ijsberg meegevoerd en is ondertussen duizenden kilometers van zijn geboorteplek verwijderd. A68 zou bovendien deze maand land kunnen treffen, waardoor de ijsberg grote schade aan zou kunnen richten. Dit kan grote gevolgen hebben voor de vele dieren die in dit gebied leven.
Terwijl de ijsberg het sub-Antarctische eiland naderde, brokkelde hij tegelijkertijd ook noodlottig uit elkaar. Ondertussen heeft de oorspronkelijke ijsberg – die onderzoekers A68A hebben genoemd – zelf ook weer drie grote ijsbergen gebaard; A68B, A68C en onlangs nog A68D. Laatstgenoemde is ongeveer 18 kilometer lang en zo’n 140 vierkante kilometer groot, vergelijkbaar met bijna anderhalf keer de stad Utrecht.
Verbrijzeld
Maar hier blijft het niet bij. Nieuwe beelden onthullen namelijk dat A68A in nog meer stukken is verbrijzeld. Wetenschappers vreesden al dat de befaamde ijsberg steeds verder uit elkaar zou vallen. En dat lijkt ook te gebeuren. Het betekent dat de omvang van A68A ondertussen is gehalveerd; van een oorspronkelijke omvang van 5664 vierkante kilometer is er nu nog maar 2606 vierkante kilometer – vergelijkbaar met de provincie Drenthe – over. En sommige van deze stukken drijven steeds verder van A68A weg en dichter naar Zuid-Georgië toe.
Zuid-Georgië
Onderzoekers maken zich met name zorgen over twee van A68A losgebroken ijsbergen die de kwetsbare ecosystemen rondom het eiland dreigen te schaden. Op het dikste gedeelte van A68A reikt het ijs zo’n 206 meter diep, waardoor het onwaarschijnlijk is dat deze homp ijs het sub-Antarctische eiland Zuid-Georgië dichter zal naderen – tenzij deze natuurlijk nog meer ijs verliest. Maar twee relatief grotere fragmenten zijn aanzienlijk dunner en vormen daarom de grootste bedreiging voor het eiland, bijvoorbeeld wanneer ze over de zeebodem schrapen of ijs verliezen. Terwijl de ijsbergen namelijk afbrokkelen, sijpelt er zoet water afkomstig van het smeltende ijs in de omringende oceaan. En op dit moment weten de onderzoekers nog niet precies wat de impact is van dit zoete water in een deel van de oceaan waar pinguïnkolonies, zeehonden en walvissen leven.
Wel weten we dat het waarschijnlijk slecht nieuws is als de ijsbergen verder op Zuid-Georgië afstevenen. “IJsbergen kunnen grote gevolgen hebben voor de omgeving,” legt onderzoeker Anne Brackmann-Folgmann uit. “Ze kunnen bijvoorbeeld de oceaancirculatie en mariene ecosystemen verstoren. Bovendien zouden ze de route tussen pinguïnkolonies en hun voedselgebieden tijdens het broedseizoen kunnen blokkeren.” Daarnaast worden de wateren rond Zuid-Georgië gezien als één van de biologisch meest rijke plekken op aarde. Het gebied herbergt meer mariene soorten dan de Galapagos en is één van de grootste beschermde mariene gebieden ter wereld. En dus willen de onderzoekers gaan begrijpen wat de invloed van de ijsbergen op één van ’s werelds belangrijkste ecosystemen is. Dat doen ze onder andere door de ijsbergen met behulp van de CryoSat-satellieten nauwgezet te volgen. “Dankzij CryoSat kunnen we veranderingen in de dikte volgen en in kaart brengen waar en wanneer de ijsbergen vast gaan lopen,” aldus Brackmann-Folgmann.
Eigenschappen
Overigens volgen onderzoekers de befaamde ijsberg al sinds het moment dat hij op 2 juli 2017 van de Larsen C-ijsplaat afbrak en het ruime sop koos. De reis van A68 is onder andere vastgelegd met de Copernicus Sentinel-1-missie. En met behulp van die metingen hebben onderzoekers nu verschillende eigenschappen van de ijsberg gedetailleerd in kaart kunnen brengen. Zo blijkt dat A68 per dag grofweg zo’n 2,5 centimeter ijs verliest. De ijsberg had oorspronkelijk een gemiddelde dikte van 232 meter. Op het dikste punt was het ijs zelfs zo’n 285 meter dik. Maar nu is de ijsberg gemiddeld 32 meter dunner en op sommige plaatsen zelfs meer dan 50 meter geslonken – ongeveer een kwart van de oorspronkelijke dikte. In totaal heeft de ijsberg zo’n 64 procent van zijn oorspronkelijke volume verloren. Van de 1467 kubieke kilometer is nu nog maar zo’n 526 kubieke kilometer over.
Bovendien blijkt dat er op dit moment ongeveer 767 kubieke meter zoet water per seconde in de omringende oceaan sijpelt. Dat is gelijk aan 12 keer de uitstroom van de Engelse rivier de Theems.
Het toekomstige traject van A68A hangt af van hoe diep het ijs reikt ten opzichte van de omringende oceaan. Hoewel Zuid-Georgië op een afgelegen plek in de Zuid-Atlantische Oceaan ligt, is het omgeven door relatief ondiep water dat zich over tientallen kilometers buiten de kustlijn uitstrekt. Het team zal A68A en de overgebleven ronddobberende ijsbergen nauwgezet blijven volgen om te zien in hoeverre deze hompen ijs een verdere bedreiging vormen voor de wilde dieren die op en rond het eiland leven.
