Luisteren naar een valszingende karaokespeler is niet alleen tenenkrommend, maar kan ook een echte stressreactie oproepen. En onderzoekers hebben die stressreactie nu gebruikt om aan te tonen dat de remslaap stressreacties in stand kan houden.
Overdag maken we van alles mee: leuke dingen en minder leuke dingen. En wanneer je vervolgens ‘s avonds in slaap valt, begint je brein aan een monstertaak: het verwerken van alles wat je hebt meegemaakt. En terwijl het brein daarmee bezig is, doorloopt het ook verschillende stadia van slaap, die – zo is uit eerder onderzoek gebleken – elk op hun eigen manier hun stempel drukken op de verwerking van wat je overdag hebt doorgemaakt.
Nieuw onderzoek
In een nieuw onderzoek hebben wetenschappers nu geprobeerd helder te krijgen welke rol de verschillende slaapstadia spelen bij het verwerken van met stress gepaard gaande gebeurtenissen. En het onderzoek onthult dat een vrij bekend slaapstadium – de remslaap – de stressreactie op die gebeurtenissen in stand kan houden. Waarschijnlijk komt dat doordat tijdens dit slaapstadium ’emotionele geheugenconsolidatie’ plaatsvindt, waardoor de emotionele component van de herinneringen aan de karaoke-sessie langduriger in het brein wordt opgeslagen. Dat is te lezen in het blad eNeuro.
Slow wave sleep en remslaap
In hun studie hebben de wetenschappers specifiek gekeken naar twee slaapstadia: de diepe slaap (ook wel slow wave sleep genoemd) en de remslaap (waarbij rem staat voor rapid eye movement). “Slow wave sleep is het diepste slaapstadium,” legt onderzoeker Risto Halonen aan Scientias.nl uit. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld de remslaap wordt de hersenactiviteit gekenmerkt door trage, hoge oscillaties. Tijdens slow wave sleep wordt er nauwelijks gedroomd (…) en dit (slow wave sleep, red.) is belangrijk voor leer- en geheugenprocessen.” Heel concreet wordt de slow wave sleep in verband gebracht met geheugenconsolidatie; een proces dat ervoor zorgt dat herinneringen langer standhouden.
En dan is er dus ook nog de remslaap. “Tijdens de remslaap vertoont de elektrische hersenactiviteit overeenkomsten met de hersenactiviteit die we zien als iemand wakker is. Toch is men dan diep in slaap; de spierspanning is sterk verminderd en dromen zijn vaak levendig en emotioneel van aard. De hersengebieden die we associëren met het verwerken van emoties zijn doorgaans heel actief.” Welke rol de remslaap exact speelt in het verwerken van gebeurtenissen, is niet helemaal duidelijk. Maar eerder werd dit slaapstadium wel in verband gebracht met het verwerken van emoties. Ook lijkt het van invloed te zijn op hoe goed we ons emotionele gebeurtenissen kunnen herinneren.
Experiment
Om meer te weten te komen over de rol die de verschillende slaapstadia spelen in het verwerken van emoties zetten Halonen en collega’s een experiment op. Ze verzamelden een aantal proefpersonen en lieten deze karaoke zingen, zonder dat zij zichzelf konden horen zingen. Daar werden (niet al te fraaie) geluidsopnames van gemaakt en vervolgens kregen de proefpersonen hun eigen zang (zonder begeleidende muziek) te horen. Dat leidde vanzelfsprekend tot een stressreactie. En die hebben de onderzoekers gemeten. Ze deden dat door de elektrische geleiding van de huid te meten; die elektrische geleiding neemt toe als mensen stress ervaren. Vervolgens gingen de proefpersonen naar bed. Zodra de proefpersonen onder zeil waren, kwamen de onderzoekers in actie en verstoorden óf hun slow wave sleep óf hun remslaap. Vervolgens werd ‘s ochtends, als de proefpersonen wakker waren, opnieuw hun stressreactie op de geluidsopnames gemeten.
Bevindingen
Het onderzoek onthult dat de fysiologische stressreactie van proefpersonen bij wie ‘s nachts de slow wave sleep was verstoord, maar de remslaap onverstoord was gebleven, sterker was dan bij mensen bij wie alleen de remslaap was verstoord. Het hint erop dat de remslaap de stressreactie in stand houdt, zo stellen de onderzoekers. “Een herinnering aan een opwindende gebeurtenis bevat – naast de expliciete kennis over de gebeurtenis – ook de fysiologische stressrespons,” legt Halonen uit. “De remslaap wordt beschouwd als een fase waarin vooral emotionele geheugenconsolidatie plaatsvindt. In deze studie kan de remslaap de emotionele component van de karaoke-ervaring, die wij gemeten hebben via de huidgeleidingsrespons, hebben behouden.”
Het onderzoek geeft meer inzicht in hoe ons brein dingen verwerkt en onthult de impact die de verschillende slaapstadia op die verwerking hebben. De onderzoekers hopen dat hun studie leidt tot een beter begrip van hoe verschillende slaapfasen emotionele reacties beïnvloeden en uiteindelijk ook kan bijdragen aan effectievere behandelingen voor mensen met bijvoorbeeld angststoornissen. “Een beter beeld van hoe slaap en de gerelateerde hersenactiviteit verband houden met emotionele regulatie biedt wellicht nieuwe kansen voor toekomstige interventies,” aldus Halonen.
