Chronische verstoring van het dag-nachtritme is kankerverwekkend. Dat tonen onderzoekers aan met een experimenteel model dat menselijke en muizenlevercellen combineert. De gehumaniseerde muizen met jetlags kregen sneller en vaker leverkanker, wat te vertalen is naar de mens.
Wie ooit naar het andere halfrond is gevlogen, heeft ongetwijfeld eens last gehad van een jetlag: een verstoord dag-nachtritme veroorzaakt door het tijdsverschil. Je bent moe, kunt niet goed slapen en met een beetje pech heb je ook maag- en darmklachten. Hoewel het vrij onschuldig lijkt, kunnen chronische jetlags (waarbij je dag-nachtritme met regelmaat wordt verstoord) flinke gezondheidsproblemen opleveren. Dat hebben onderzoekers van het Baylor College of Medicine met hun onderzoek aangetoond. Dat deden ze door de interne klokken van muizen die deels menselijke levercellen bezitten, te verstoren en te kijken welke effecten dit had op het lichaam van de muizen.
We weten namelijk dat onze interne biologische klok een belangrijke rol speelt in het functioneren van ons lichaam. Het coördineert wanneer je we ongeveer honger krijgen, moe worden of juist alert moeten zijn. Deze klok wordt grotendeels beïnvloed door het daglicht, waardoor ons dag-nachtritme cycli bevat van 24 uur. Recente studies hebben dan ook aangetoond dat wanneer de interne klok niet meer gelijk loopt, ziekten meer kans hebben om zich te ontwikkelen. Epidemiologische studies vonden zelfs een verband tussen chronisch jetlag en een verhoogd risico op leverkanker. Experimenteel bewijs ontbrak daarvoor echter, tot nu.
Muismodel met menselijke levercellen
De onderzoekers werkten daarvoor met een zogenaamd ‘gehumaniseerd’ muismodel. “Dit diermodel heeft zowel menselijke als muizenlevercellen in de lever van de dieren”, legt hoofdauteur Loning Fu uit. “Dat stelt ons daarmee in staat om het effect van het verstoren van het dag-nachtritme op de ontwikkeling van kanker in menselijke cellen te bestuderen.”
Elke week op en neer vliegen
De gehumaniseerde muizen werden daarvoor blootgesteld aan twee verschillende omstandigheden. De ene groep bleef gelijk lopen met de natuurlijke dag-en-nachtcyclus. Zij kregen dus normale hoeveelheden lichte en donkere uren op een dag. Bij de andere groep pasten de onderzoekers die periodes van licht en donker handmatig aan. Ze creëerden hiermee het equivalent van de veranderingen die een persoon ervaart wanneer diegene elke week heen en weer vliegt van San Francisco naar Londen. En dat weken lang.
De gevolgen van chronisch jetlag voor de lever
“We ontdekten dat muizen in de jetlag-groep een kortere levensduur hadden en ook meer leververvetting, geelzucht en kanker ontwikkelden”, aldus Fu. Niet alleen in de levercellen afkomstig van de muis zelf, maar ook in de menselijke levercellen. Vooral dat laatste is belangrijk, benadrukt hij. De bloedanalyses en microscopische onderzoeken naar de levers lieten namelijk meerdere overeenkomsten zien tussen de levers van de gehumaniseerde muizen en patiënten met leverkanker. Glucose-intolerantie bijvoorbeeld, maar ook abnormale vetophoping in de lever, ontstekingen en fibrose.
Bewustwording en preventie
De chronische jetlag-gehumaniseerde muizen ontwikkelden dus niet alleen sneller en vaker kanker dan de andere muizen. Maar de leverkanker in hun menselijke levercellen verliep ook volgens hetzelfde proces en via dezelfde moleculaire routes als bij mensen met leverkanker gebeurt. Dat geeft aan dat dit muismodel geldig is om model te staan om de menselijke situatie te bestuderen, en je de bevindingen van het onderzoek betrouwbaar kan vertalen naar de mens.
De onderzoekers hopen dat hun onderzoek kan zorgen voor meer bewustwording van de gevaren van chronisch jetlag. Ze benadrukken daarbij dat deze kennis niet alleen relevant voor mensen die vaak reizen. Ook mensen die werken in ploegendiensten of die een onregelmatig slaappatroon hebben, kunnen hierdoor grotere risico’s lopen op leverkanker.
