Jonge Japanse palingen zijn niet voor één gat te vangen. Als ze opgesmikkeld worden door een hongerig zeeschepsel, weten velen weer uit de maag van de desbetreffende roofvis te ontsnappen. Deze inventieve verdedigingsstrategie is voor het eerst vanbinnen vastgelegd op camera.
Veel prooidieren hebben in de loop der tijd slimme manieren ontwikkeld om aan hun belagers te ontsnappen. Maar Japanse palinglarven hebben een wel heel opmerkelijke truc in hun repertoire: ze weten terug het ruime sop in te glibberen, nadat ze al goed en wel zijn doorgeslikt door hun belager. Een nieuwe studie laat voor het eerst videobewijs zien van de manier waarop zij zich een weg terugvechten uit de maag van roofvissen. Dankzij röntgenopnames ontdekten Japanse onderzoekers dat de palingen hun staart eerst door de slokdarm en kieuwen wurmen om daarna hun kop los te trekken en te ontsnappen.
Creatieve ontsnappingsroute
“We hebben een unieke verdedigingsstrategie van jonge Japanse palingen ontdekt”, vertelt hoofdonderzoeker Yuuki Kawabata van de Nagasaki University. “Met behulp van een röntgenvideosysteem zagen we dat de palingen terug het spijsverteringskanaal in zwemmen, nadat ze waren opgeslokt. De jonkies bewegen duidelijk richting de kieuwen van hun belager.” Het is de allereerste keer dat het gedrag van prooidieren in het lichaam van hun predator is vastgelegd.
Kawabata en zijn collega Yuha Hasegawa hadden in een eerdere studie al gezien dat Japanse palingen via de kieuwen van hun roofvissen konden ontsnappen. Maar hoe dat precies in zijn werk ging, was tot nog toe een raadsel. “We hadden geen idee van hun ontsnappingsroute, omdat het allemaal binnenin het lichaam van de predator gebeurt”, legt Hasegawa uit.
Een kwestie van geduld
De wetenschappers hebben een methode ontwikkeld om met röntgenstralen in het lichaam van de roofvis Odontobutis obscura te kunnen kijken. De palingen kregen een contrastvloeistof ingespoten zodat ze zichtbaar werden op de röntgenbeelden. Daarna werden ze gevoerd aan de hongerige vis. Toch duurde het nog een jaar voordat het team eindelijk overtuigende videobeelden kon schieten van het ontsnappingsproces.
De video’s laten zien dat liefst 28 van de 32 palingen een poging deden om te ontsnappen, nadat ze geheel of gedeeltelijk in de maag van de roofvis waren beland. Dertien van hen kregen het uiteindelijk ook echt voor elkaar om hun staart door de kieuwen van de roofvis te duwen, en negen palingen wisten helemaal te ontsnappen. Het hele proces, van opgeslokt worden tot vrijheid, duurde gemiddeld 56 seconden.
Antiperistaltische palingen
“Het verrassendste moment was toen we de eerste beelden zagen van palingen die terug het spijsverteringskanaal in glibberden richting de kieuwen”, zegt Kawabata. “In eerste instantie dachten we dat ze direct via de mond naar de kieuwen zouden ontsnappen, maar het was ongelooflijk om te zien dat ze in staat waren om helemaal vanuit de maag een uitweg te vinden.”
Hoewel veel palingen de kieuwen gebruikten als ontsnappingsroute, blijkt uit de studie dat niet elke jonge paling dezelfde route volgt. Sommige palingen zwommen rond in de maag op zoek naar een andere uitweg. De studie toont aan dat de Japanse paling een specifiek gedragspatroon heeft ontwikkeld om uit de maag en kieuwen van zijn predator te ontsnappen. Het is bovendien de eerste keer dat wetenschappers gedrag van prooidieren in het spijsverteringsstelsel van hun belager hebben vastgelegd.
Toekomstig onderzoek naar ontsnappingsgedrag
Volgens de onderzoekers biedt de gebruikte röntgentechniek allerlei nieuwe mogelijkheden om ook andere roofdier-prooi-interacties te bestuderen. Ze hopen in toekomstig onderzoek meer te leren over de eigenschappen van palingen, en hoe het nu precies mogelijk is dat deze Houdini’s van de zee zo succesvol aan hun belagers weten te ontkomen. Eén ding is in elk geval duidelijk: deze slimme palingen laten zich niet zonder slag of stoot oppeuzelen.
