Een bijzonder moment voor NASA: nooit eerder is een ruimtesonde zo dicht bij de zon of überhaupt bij een ster gekomen. Vandaag nadert de Parker Solar Probe het oppervlak van de zon op slechts 6,1 miljoen kilometer.
Dat zegt je misschien niet zoveel, dus ter vergelijking: als je de zon en de aarde een meter uit elkaar plaatst, bevindt de sonde zich op 4 centimeter van de zon, heel dichtbij dus. Maar dat is niet het enige record: de onbemande sonde is ook het snelste door mensen gemaakte voertuig ooit. Hij vliegt met een snelheid van 692.000 kilometer per uur. In dat tempo sta je in minder dan een minuut van Tokio in Washington.
21 keer langs de zon
De Parker Solar Probe vliegt al een tijdje door de ruimte. De lancering was op 12 augustus 2018. Daar was de naamgever nog bij aanwezig, de astrofysicus Eugene Parker, een pionier op het gebied van onze kennis over de zon. Hij overleed in 2022 op 94-jarige leeftijd.
Sinds de lancering is de sonde al 21 keer langs de zon gevlogen, iedere keer kwam hij een stukje dichterbij en nu wordt dus het record bereikt.
Maar de ruimtemissie is op meerdere vlakken spectaculair. Zo was de sonde in december 2021 de eerste die de zon ‘aanraakte’ door succesvol door de corona – de buitenste atmosfeer van de zon – te vliegen. Daar is overigens iets bijzonders mee aan de hand, waarvan wetenschappers hopen dat de Parker daar meer over te weten komt: het oppervlak van de zon is ongeveer 6000 graden, maar de corona wordt miljoenen graden heet, terwijl die verder weg staat van de zon. Hoe kan het dat de buitenste atmosfeer heter is dan de zon zelf? Mogelijk komt Parker met een antwoord.
Daarnaast is er nog veel onduidelijk over de zonnewind, een constante stroom geladen deeltjes die door de zon wordt uitgestoten en onder meer onze satellieten en communicatiesystemen kan verstoren. Ook daar kan de ruimtesonde meer informatie over verzamelen.
Extreme omstandigheden
Maar eerst vandaag maar eens goed zien door te komen. Het ruimtevaartuig komt zo dicht bij de zon dat hij door pluimen van plasma kan vliegen en zelfs door zonnevlammen. De sonde moet nog twee keer zo dichtbij komen, op 22 maart en 19 juni.
De Parker is erop gebouwd om de extreme omstandigheden van de zon te weerstaan. Zo is hij uitgerust met een koolstofschuimschild van 11,4 centimeter dik en 2,4 meter breed. Het schild is voor de lancering op aarde getest en bleek bestand tegen temperaturen van bijna 1400 graden Celsius. Op het hoogtepunt vandaag moet het schild temperaturen tot 980 graden Celsius doorstaan.
Ondertussen blijft de binnenkant van het ruimtevaartuig op kamertemperatuur, zodat de elektronica en wetenschappelijke instrumenten blijven werken. Een uniek koelsysteem pompt water door de zonnepanelen van het ruimtevaartuig om ze op een stabiele temperatuur van 160 graden te houden.
Helemaal alleen
Tijdens de passage moet de sonde het helemaal alleen doen. Het is dan te heet voor de communicatiemiddelen om contact te houden met het ruimtevaartuig. Dat lukt pas weer na kerst op 27 december. Dan zendt de Parker als alles goed gaat een signaal uit om te laten weten dat de passage langs de zon geslaagd is. De enorme verzameling data en beelden die zijn verzameld, komen pas beschikbaar als de sonde nog verder van de zon vandaan is. Dat duurt nog drie weken langer.
Bijzonder is ook dat de zon ruim een jaar na de lancering van de Parker Solar Probe aan een nieuwe zonnecyclus begon. En op dit moment bevindt de zon zich in een periode van zonne-maxima, wat betekent dat de missie de kans heeft gehad om bijna een volledige zonnecyclus te observeren, inclusief de overgangen tussen pieken en dalen.
