Twee sterren met drie planeetvormende schijven ontdekt

Astronomen hebben twee sterren ontdekt met daaromheen drie roterende protoplanetaire schijven die allesbehalve netjes zijn uitgelijnd.

Ons zonnestelsel is heel netjes geordend. In het midden staat de zon en daaromheen cirkelen acht planeten die een gemeenschappelijk omloopvlak hebben. Dat betekent dat ze allemaal in dezelfde denkbeeldige schijf rond de ster cirkelen. Nu moeten we ons die schijf inbeelden, maar in de beginjaren van ons zonnestelsel bestond die schijf echt. Het was een zogenoemde protoplanetaire schijf: een stof- en gasschijf waaruit de planeten zijn ontstaan. De afgelopen jaren zijn heel wat stelsels ontdekt die qua ordening op het onze lijken en meerdere planeten met een gemeenschappelijk omloopvlak tellen.

Heel anders
Maar het kan ook heel anders zijn, zo bewijzen onderzoekers met de ontdekking van een chaotisch stersysteem. Het systeem bestaat uit een dubbelster: twee sterren die om elkaar heen cirkelen. Deze twee sterren bezitten elk een protoplanetaire stofschijf. En dan is er nog een derde protoplanetaire stofschijf die zich rond deze twee sterren en hun stofschijf bevindt. En het wordt nog complexer: de drie protoplanetaire schijven in dit systeem zijn niet netjes uitgelijnd (zie afbeelding hieronder). Ze lopen niet parallel aan elkaar.

Een schematische weergave van het systeem. In het midden de twee sterren die - met hun eigen planeetvormende schijf - rond elkaar heen draaien. En rond beide sterren bevindt zich dan nog een derde planeetvormende schijf. De rode kleur geeft de delen van de schijven aan die van ons vandaan bewegen. De blauwe kleur laat zien welk deel van de schijf naar ons toe beweegt. Afbeelding: Christian Brinch / NBI / KU.
Een schematische weergave van het systeem. In het midden de twee sterren die – met hun eigen planeetvormende schijf – rond elkaar heen draaien. En rond beide sterren bevindt zich dan nog een derde planeetvormende schijf. De rode kleur geeft de delen van de schijven aan die van ons vandaan bewegen. De blauwe kleur laat zien welk deel van de schijf naar ons toe beweegt. Afbeelding: Christian Brinch / NBI / KU.

ALMA
De onderzoekers ontdekten het tamelijk chaotische systeem met behulp van het Atacama Large Millimeter Array (ALMA). De sterren bevinden zich op ongeveer 400 lichtjaar van de aarde en zijn tussen de 100.000 en 200.000 jaar oud. Mogelijk zijn in de stofschijven rond de sterren reeds planeten aan het ontstaan.

Onduidelijk is nog waarom de roterende gasschijven niet netjes parallel lopen. Mogelijk zijn ze op turbulente wijze ontstaan. Computersimulaties moeten hier meer duidelijkheid over geven. Ook willen onderzoekers in de nabije toekomst de samenstelling van de protoplanetaire schijven achterhalen.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd