Twee potentieel leefbare planeten ontdekt rond een ster die zich vlakbij ons zonnestelsel bevindt

De ster bevindt zich op nog geen 16 lichtjaar afstand van het zonnestelsel. Eromheen cirkelen twee planeten die ongeveer net zo zwaar zijn als de aarde én zich in de leefbare zone bevinden.

Dat schrijven astronomen in het blad Astronomy & Astrophysics. Hun studie handelt over de ster GJ 1002. “GJ 1002 is een rode dwergster,” vertelt onderzoeker Vera María Passegger. “Met nauwelijks een achtste van de massa van onze zon. Het is een vrij koele, lichtzwakke ster. En dat betekent dat de leefbare zone (zie kader, red.) zich heel dicht bij de ster bevindt.”

Leefbare zone
Water is één van de belangrijkste ingrediënten voor leven zoals wij dat kennen. Geen wonder dat onderzoekers bij het classificeren van leefbare en niet-leefbare planeten zich veelal allereerst de vraag stellen of het in de lijn der verwachtingen ligt dat zo’n planeet vloeibaar water herbergt. Het antwoord op die vraag is onder meer afhankelijk van de afstand tot de moederster. Is die afstand heel klein, dan zal de planeet zo sterk verwarmd worden dat eventueel vloeibaar water op het oppervlak verdampt. Maar is de afstand te groot, loop je weer het risico dat eventueel vloeibaar water bevriest. De leefbare zone rond een ster is een zone waarin de temperaturen ‘perfect’ zijn; planeten die zich in deze zone bevinden worden niet zo sterk verwarmd dat eventueel vloeibaar water verdampt, maar zijn ook weer niet zo koud dat eventueel vloeibaar water bevriest. In andere woorden: planeten die zich in deze zone bevinden, kunnen in theorie vloeibaar water herbergen. De leefbare zone treffen we niet rond elke ster op dezelfde plek aan; sommige sterren zijn namelijk heel heet, waardoor de leefbare zone op een wat grotere afstand van de moederster te vinden is. En andere – zoals GJ 1002 – zijn juist wat koeler, waardoor de leefbare zone zich juist wat dichter bij de ster bevindt.

De twee planeten die nu in de leefbare zone rond GJ 1002 zijn aangetroffen, staan relatief dicht bij de moederster. Zo heeft de dichtstbijzijnde planeet – GJ 1002b – slechts iets meer dan tien dagen nodig om een rondje rond zijn moederster te voltooien (ter vergelijking: onze planeet doet er 365 dagen over om een rondje rond de zon te maken). En de tweede planeet – GJ 1002c – staat wat verder weg en heeft iets meer dan 21 dagen nodig om een baan rond de moederster te trekken.

Vervolgonderzoek
Daarmee bevinden beide planeten – die zich qua massa met de aarde kunnen meten – zich in de leefbare zone. Dat is al best opwindend nieuws. Maar het wordt nog beter. Want zoals gezegd, bevindt het gehele systeem – bestaande uit die ster en twee planeten – zich op geringe afstand van ons zonnestelsel. En dat maakt beide planeten geknipt voor vervolgonderzoek, waarbij onderzoekers meer grip hopen te krijgen op de samenstelling van hun atmosferen en bijvoorbeeld zullen proberen vast te stellen of deze zuurstof herbergen.

Zeven nabije aardachtige planeten
Het is zeker niet voor het eerst dat wetenschappers op potentieel leefbare exoplaneten in de nabijheid van ons zonnestelsel stuiten, zo stelt onderzoeker Alejandro Suárez Mascareño. “De natuur lijkt vastbesloten te zijn om ons te laten zien dat aardachtige planeten heel gewoon zijn. Met deze twee erbij kennen we nu zeven aardachtige planeten in planetaire stelsels nabij de zon.” Naast GJ 1002b en -c gaat het dan bijvoorbeeld om Proxima b; een aardachtige planeet in een leefbare zone rond de dichtstbijzijnde ster vanaf de aarde.

De ontdekking van Proxima b was groot nieuws in 2016. De planeet werd niet direct waargenomen, maar ontdekt met behulp van de radiale snelheidsmethode. Hetzelfde geldt voor GJ 1002b en -c. De radiale snelheidsmethode leunt sterk op het feit dat een planeet terwijl deze rond een ster cirkelt, zijn sporen nalaat in het sterlicht. En wel als volgt: terwijl de planeet om de ster cirkelt, trekt deze met zijn zwaartekracht aan de ster, waardoor deze door de aanwezigheid van die planeet beurtelings in onze richting en van ons vandaan beweegt. Die beweging is maar heel klein, maar – met geavanceerde apparatuur – wel te zien in het spectrum van de ster: de kleurenwaaier van naast elkaar gelegen golflengtes licht. Wanneer de ster van ons vandaan beweegt, is er in dat spectrum namelijk sprake van een (zeer geringe) verschuiving naar rood, terwijl een beweging naar ons toe in datzelfde spectrum resulteert in een eveneens geringe verschuiving naar blauw. En dergelijke verschuivingen kunnen dus wijzen op de aanwezigheid van een planeet. En hebben nu dus ook het bestaan van GJ 1002b en -c verraden.

Bronmateriaal

"ESPRESSO and CARMENES discover two potentially habitable exo-Earths around a star near the Sun" - Instituto de Astrofísica de Canarias
Afbeelding bovenaan dit artikel: Alejandro Suárez Mascareño en Inés Bonet (IAC)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd