170 biljoen stuks plastic, vonden wetenschappers in de oceanen. Een duizelingwekkende hoeveelheid, die voornamelijk de afgelopen vijftien jaar in het water is beland.
De plastic troep in het water heeft een ‘ongeëvenaard niveau’ bereikt, concluderen de onderzoekers in een nieuwe studie. Ze roepen op tot een wettelijk bindend internationaal verdrag om de schadelijke vervuiling te stoppen. Het plastic dat onze oceanen verpest is namelijk een hardnekkig probleem. Vissen en andere zeedieren raken verstrikt in de grotere stukken, zoals visnetten, of ze eten microplastics op. Die krijgen wij dan uiteindelijk ook binnen als we vis eten.
Meer plastic dan gedacht
Die 170 biljoen stuks plastic bestaan voornamelijk uit microplastic dat op het oppervlak van de oceanen drijft. Het meeste daarvan is sinds 2005 door mensen weggegooid. “De plastic vervuiling van ’s werelds oceanen heeft in de afgelopen vijftien jaar ongekende niveaus bereikt”, klinkt het in de studie.
De aantallen zijn hoger dan eerdere schattingen en nog erger: het tempo waarmee het plastic in de oceanen terechtkomt kan nog flink versnellen in de komende decennia, als er niets aan wordt gedaan.
Explosie na 2005
De onderzoekers maten de hoeveelheid plastic in meer dan 11.000 meetstations over de hele wereld, van de Middellandse Zee tot diep in de Stille Oceaan. Ze keken daarbij met name naar de periode van 1979 tot 2019. Vooral na 2005 explodeerde de hoeveelheid plastic in het water. “We zien een scherpe toename sinds dat jaar, omdat er sindsdien ook veel meer plastic geproduceerd wordt. En er is maar weinig beleid dat ervoor zorgt dat het plastic niet in de oceaan belandt”, aldus onderzoeker Lisa Erdle.
Het totale gewicht van al het plastic in de oceanen bedraagt naar schatting 2,3 miljoen ton. Het plastic komt overal vandaan: veel visnetten en boeien eindigen middenin de oceaan. Kleding, autobanden en plastic tassen worden dichterbij de kust gevonden. Uiteindelijk wordt dit afgebroken tot microplastics wat eruitziet als een soort ‘confetti op het wateroppervlak’.
Verdubbeling tegen 2050
Als we zo doorgaan, verdubbelt tegen 2050 de hoeveelheid plastic in het water. Volgens de onderzoekers belandt er dan 451 miljoen ton plastic per jaar in de oceanen. Ter vergelijking: in 1950 was er nog maar 2 miljoen ton plastic geproduceerd wereldwijd.
En hoe we ook ons best doen om plastic te recyclen, het zet weinig zoden aan de dijk. Zelfs in landen waar de modernste technologie wordt gebruikt, kan slechts een klein percentage goed gerecycled worden. Het meeste eindigt toch gewoon op de vuilnisbelt. En als zo’n vuilnisbelt niet goed afgesloten is, lekt het plastic naar het grondwater en belandt het uiteindelijk alsnog in de oceanen.
We kunnen het wel
Maar er hóéft helemaal niet zoveel plastic in het water terecht te komen. Eerder hebben we al bewezen dat we er wat aan kunnen doen: tussen 1990 en 2005 waren er verschillende momenten waarop er minder plastic vervuiling was. Dat kwam deels doordat er effectief beleid werd gevoerd. Zo was er het MARPOL-verdrag in 1988, een wettelijk bindende overeenkomst tussen 154 landen om een eind te maken aan het afval dat door de visserij en andere scheepvaart in het water belandde.
Maar tegenwoordig wordt er zoveel meer plastic geproduceerd dat er geen redden meer aan is. Nieuwe verdragen zijn nodig, en niet alleen om het plasticafval beter af te voeren maar ook om te zorgen dat er minder plastic geproduceerd wordt. “Het is lastig om het plastic uit het milieu te verwijderen dus oplossingen moeten eerst en vooral worden gezocht in het beperken van de productie van plastic”, schrijven de onderzoekers.
Nieuw VN-verdrag
Afgelopen jaar is er al een belangrijke stap gezet: 175 landen hebben een overeenkomst gesloten om de plasticvervuiling te stoppen. Deze bindende VN-verklaring kan volgend jaar al definitief worden ingevoerd. Dan zou er onder meer een wereldwijd verbod komen op single-use plastics, zoals tasjes in de supermarkt, maar ook een maatregel waarbij ‘de vervuiler betaalt’ en een belasting op de productie van nieuw plastic.
