Het overdoen van een schooljaar of het ervaren van ouderlijk misbruik kunnen de pijn, depressie en eenzaamheid aan het einde van het leven verergeren.
Helaas krijgen veel mensen in hun leven te maken met traumatische gebeurtenissen. Denk aan lichamelijk of emotioneel misbruik, verlies van een dierbare, ernstige ziekte, ongelukken, natuurrampen en geweld of oorlog. Dergelijke ontberingen hebben ingrijpende gevolgen voor zowel de geest als het lichaam en kunnen zelfs doorwerken tot de laatste maanden van iemands leven, zo toont een nieuwe studie aan.
Laatste levensfase
We weten dat trauma’s een blijvende impact kunnen hebben. “Traumatische ervaringen uit de kindertijd kunnen invloed hebben op het hele leven,” zegt onderzoeker Ashwin Kotwal. “Ze kunnen bijdragen aan sociale en emotionele isolatie, ongezonde gewoonten en een groter risico op latere trauma’s.” Maar nu blijkt dat een trauma vooral zijn tol eist wanneer je leven ten einde loopt. “We hebben vastgesteld dat trauma in de vroege levensfase nauw verbonden is met pijn, eenzaamheid en depressieve symptomen in de laatste levensfase,” aldus Kotwal.
Studie
Deze resultaten zijn afkomstig uit de Health and Retirement Study, die ongeveer 6.500 Amerikanen ouder dan 50 jaar volgde, die tussen 2006 en 2020 zijn overleden. De deelnemers vulden een vragenlijst in over hun ervaringen met elf traumatische gebeurtenissen en hun psychosociale welzijn. Ze werden om de twee jaar geïnterviewd tot aan hun overlijden, dat gemiddeld op 78-jarige leeftijd plaatsvond. Een laatste interview met een familielid of vriend leverde informatie op over de symptomen in hun laatste jaar.
Onder de huid
De resultaten tonen aan dat traumatische ervaringen de pijn, depressie en eenzaamheid aan het einde van het leven verergeren. “Trauma’s gaan ‘onder je huid zitten’,” zegt onderzoeker Kate Duchowny. “We weten dat trauma verband houdt met depressie en angst, wat kan leiden tot een ontstekingsbevorderende omgeving die samenhangt met chronische aandoeningen. Aanhoudende stress kan uiteindelijk leiden tot ontstekingen en schadelijke gezondheidseffecten in latere levensfasen.”
Schooljaar overdoen
De onderzoekers kwamen erachter dat 2 op de 5 deelnemers in hun kindertijd traumatische ervaringen hadden meegemaakt, zoals problemen met de politie en blootstelling aan drug- of alcoholmisbruik binnen het gezin. De meest voorkomende traumatische ervaring in de kindertijd was het overdoen van een schooljaar. Dit laat zien dat ‘blijven zitten’ een blijvende indruk achterlaat. Bij volwassenen waren de meest frequente oorzaken van trauma een levensbedreigende ziekte of het hebben van een partner of kind met een levensbedreigende ziekte. Minder voorkomende trauma’s waren het overlijden van een kind, het hebben van een partner met een verslaving, het overleven van een natuurramp of betrokkenheid bij een gewapend conflict. Meer dan 80 procent van de deelnemers had minstens één trauma in hun leven meegemaakt, en 1 op de 3 had er minstens drie ervaren.
De cijfers
De resultaten zijn opvallend. De deelnemers die geen trauma hadden meegemaakt, hadden minder kans om pijn of eenzaamheid te ervaren in hun laatste levensfase. Concreet hadden zij een kans van 46 procent op matige tot ernstige pijn en een kans van 12 procent op eenzaamheid. Voor degenen die minstens vijf traumatische gebeurtenissen hadden meegemaakt, waren deze percentages respectievelijk 60 procent en 22 procent. Daarnaast hadden de deelnemers die geen trauma hadden ervaren, minder last van depressies. Zij hadden een kans van 24 procent op depressie aan het einde van hun leven, terwijl dit percentage voor degenen die vijf of meer traumatische gebeurtenissen hadden meegemaakt, opliep tot maar liefst 40 procent.
Zorgverleners
Volgens de onderzoekers benadrukken deze bevindingen dat zorgverleners bij het behandelen van patiënten in hun laatste levensjaren rekening zouden moeten houden met de gevolgen van opeengestapelde tegenslagen. “Wat dit ons als zorgverleners leert, is dat we de behoeften van een patiënt vanuit een traumatisch perspectief moeten bekijken,” zegt Kotwal. “Naarmate mensen dichter bij het einde van hun leven komen, kunnen ze ‘totale pijn’ ervaren – pijn die zowel geestelijk als emotioneel kan zijn, naast de pijn die afkomstig is van lichamelijke oorzaken. Levenslange trauma’s kunnen deze totale pijnervaring beïnvloeden. Het zoeken naar ondersteuning bij een psycholoog, geestelijke of maatschappelijk werker kan de meest effectieve manier zijn om deze pijn te verlichten.”
De studie benadrukt het belang van het begrijpen van de invloed van vroegere trauma’s op de gezondheid en het welzijn van mensen in hun laatste levensfase. “We realiseren ons nu dat het lijden van een patiënt niet alleen het gevolg is van ziekte-symptomen, maar ook van de constante angst en stress die ontstaan door het gevoel de controle over het lichaam te verliezen,” zegt co-auteur Chelsea K. Brown. “Als iemand ook nog een traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt, kan het verlies van controle hen terugbrengen naar eerdere pijnlijke ervaringen. En dit is moeilijk om op zoveel manieren te herbeleven.”
