Tijdens een expeditie naar abyssale vlaktes in de Stille Oceaan, tussen Mexico en Hawaii hebben onderzoekers een aantal ronduit bizarre organismen gespot. Het laat zien hoe weinig we nog over de diepzee weten.
“Deze gebieden zijn de minst verkende gebieden op aarde,” vertelt onderzoeker Thomas Dahlgren. “Naar schatting is slechts één op de tien organismen die hier leven door wetenschappers beschreven.”
Onverkend gebied
Dahlgren heeft het dan over de abyssale vlaktes; relatief vlakke stukken oceaanbodem, op een diepte van 3500 tot 5500 meter. Hoewel dergelijke vlaktes een heel groot deel van het aardoppervlak uitmaken, weten we heel weinig over wat daar allemaal leeft. In een poging daar verandering in te brengen, gingen Dahlgren en collega’s in maart op een 45 dagen durende expeditie. Aan boord van het Britse onderzoeksschip James Cook zetten ze koers richting de Clarion-Clipperton-Zone: een breukzone op de bodem van de Noordelijke Stille Oceaan. Met behulp van een op afstand bestuurbare oceaanrobot verkenden en fotografeerden de onderzoekers de oceaanbodem en de bewoners ervan.
Transparante zeekomkommer
En tijdens die expeditie stuitten de onderzoekers op heel wat bizarre organismen. Zo spotten ze een transparante zeekomkommer (zie afbeelding hieronder). Doordat de zeekomkommer transparant is, kun je duidelijk zijn ingewanden zien, waaronder zijn met sedimenten gevulde darmen. De zeekomkommer heeft ook een lange staart. Waar die precies voor dient, weten de onderzoekers niet. Maar het vermoeden bestaat dat deze de zeekomkommer helpt om zich te verplaatsen.
Roze zeekomkommer
Ook stuitten de onderzoekers tijdens hun expeditie op een roze zeekomkommer met heel kleine, bijna schattige ‘voetjes’ (zie afbeelding hieronder). De zeekomkommers bewegen heel langzaam over de oceaanbodem, op zoek naar voedsel. “Ze (de zeekomkommers, red.) doen dienst als een soort stofzuigers en zijn gespecialiseerd in het vinden van sedimenten die nog niet door zo heel veel magen heen zijn gegaan.”
Langlevende glasspons
Daarnaast zagen de wetenschappers via de ‘ogen’ van de oceaanrobot een komvorige glasspons. Deze spons is bijzonder, omdat deze met een levensduur tot wel 15.000 jaar vermoedelijk één van de langstlevende organismen op aarde is.
Filtervoeders
Dat de onderzoekers tijdens de expeditie vooral sponzen en zeekomkommers troffen, is niet heel verrassend. Op zo’n grote diepte is weinig voedsel te vinden. De op de oceaanbodem levende organismen moeten het dan ook hebben van zogenoemde ‘zeesneeuw’, oftewel voornamelijk uit organisch materiaal bestaand bezinksel. Deze ‘zeesneeuw’ bestaat bijvoorbeeld uit resten van dode dieren of planten, ontlasting en zand. Lang niet alle organismen kunnen daarvan leven. Vandaar dat onderzoekers op de abyssale vlakten ook vooral filtervoeders – zoals sponzen – en sedimentvoeders – zoals zeekomkommers – treffen.
Niet saai
Tegelijkertijd leidt het gebrek aan voedingsstoffen echter zeker niet tot een saai landschap, zo onderstrepen de onderzoekers. “Het gebrek aan voedsel zorgt ervoor dat individuen op grote afstand van elkaar leven, maar de soortenrijkdom in dit gebied ligt verrassend hoog,” vertelt Dahlgren.
Het is prachtig om te zien. Tegelijkertijd maken onderzoekers zich echter ook grote zorgen. Want hoe ver het leefgebied van deze bijzondere soorten ook van de bewoonde wereld verwijderd mag zijn; het wordt bedreigd. En wel door de diepzeemijnbouw, gericht op het delven van zeldzame metalen die onder meer nodig zijn om de energietransitie mogelijk te maken. Welke impact het delven van die metalen op de diepzee en alles wat daar leeft, heeft, is onduidelijk – hoewel voorzichtige experimenten weinig hoopgevend zijn. Dat onderzoekers het lastig vinden om de impact van diepzeemijnbouw op ecosystemen in de diepzee te voorspellen, komt natuurlijk grotendeels doordat we zo weinig over de diepzee en haar bewoners weten. Dat maakt expedities naar de diepzee – zoals die van Dahlgren en collega’s zo ontzettend belangrijk – en urgent. “We moeten meer over dit leefgebied te weten komen, willen we in staat zijn om de soorten die daar leven, te beschermen,” vertelt Dahlgren.
