Het gaat om een eiwit dat er bij sommige mensen voor zorgt dat bepaalde virussen, waaronder het coronavirus, niet worden gedetecteerd.
Wanneer ziekteverwekkers ons lichaam binnendringen, gaan in veel gevallen alarmbellen in immuuncellen rinkelen. Die ‘alarmbellen’ zijn de zogenoemde inflammasomen; een soort waarschuwingssystemen bestaande uit moleculaire sensoren die ons lichaam gebruikt om alarm te slaan wanneer er een infectie optreedt. Hoe deze sensoren echter precies werken, bijvoorbeeld hoe ze reacties initiëren op bedreigingen zoals binnendringende ziekteverwekkers, is nog altijd raadselachtig. Maar in een nieuwe studie beschrijven biologen een voorheen onbekende manier waarop het immuunsysteem bepaalde virussen detecteert.
Inflammasomen zijn in feite de waarschuwingssystemen in ontstekingscellen die de chemische stoffen die nodig zijn om te beschermen tegen een infectie, mobiliseren. Zodra deze inflammasomen geactiveerd worden, kan dat onder meer leiden tot het vrijkomen van chemische stofjes die ook wel cytokinen worden genoemd. Deze cytokinen promoten een immuun- en ontstekingsreactie die kan helpen om ons tegen virussen of bacteriën te beschermen.
In dit verhaal is er een hoofdrol weggelegd voor het inflammasoom-immuuneiwit dat bekend staat als CARD8. Wat de onderzoekers ontdekten, is dat dit eiwit kan dienen als een soort ‘struikeldraadje’ in ons immuunsysteem. Concreet voorkomt CARD8 bij sommige mensen dat bepaalde virussen, waaronder SARS-Cov-2 dat COVID-19 veroorzaakt, worden gedetecteerd. Kort gezegd komt het erop neer dat zij het genetische vermogen om corona-infecties te detecteren met behulp van deze nieuw geïdentificeerde CARD8-sensor, hebben verloren.
Virussen
Op basis van een enkel genetisch verschil, zijn deze personen dus niet in staat om corona-infecties op te sporen. Maar dat betekent niet gelijk dat ze met elk virus kansloos zijn. “Deze mensen hebben namelijk juist het vermogen verworven om virussen uit een andere familie, namelijk de enterovirussen, te detecteren,” vertelt onderzoeker Matt Daugherty. Enterovirussen zijn een groep ssRNA-virussen die bekendstaan als veroorzaker van diverse ziekten. Eén van de bekendste enterovirussen is het poliovirus (dat kinderverlamming veroorzaakt) en het rhinovirus (dat verkoudheid veroorzaakt).
Verschillend
Deze ontdekking duidt erop dat het CARD8-eiwit dus verschillend tussen mensen functioneert. “Het is blijkbaar een evolutionaire afweging,” zegt Daugherty. “CARD8 bepaalt in zekere zin welke virussen er worden waargenomen en welke niet. Het is verbazingwekkend om deze evolutionaire afweging tussen waarnemend en niet-waarnemend van het ene virus ten opzichte van het andere te zien. Het is verbluffend.”
Vleermuizen
Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat CARD8 ook tussen verschillende diersoorten varieert. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de vleermuisversie van het eiwit geen coronavirussen kan detecteren. En dat is interessant. Dit zou namelijk kunnen verklaren waarom coronavirussen zo gemakkelijk vleermuizen infecteren en zo een virusreservoir vormen.
Evolutie
De bevindingen, die het resultaat zijn van een reeks experimenten met menselijke cellijnen en een analyse van de genetische variatie van CARD8 onder zoogdieren, leveren het bewijs dat het CARD8-eiwit aanzienlijk is geëvolueerd tussen verschillende soorten zoogdieren en individuele mensen. “We veronderstellen dat CARD8 een snel evoluerende, polymorfe, aangeboren immuunsensor van RNA-virussen is,” zo concluderen de onderzoekers.
Nog een lange weg te gaan
Ondanks dit nieuwe inzicht, is er nog een lange weg te gaan voordat wetenschappers de manier waarop ons immuunsysteem werkt, volledig doorgronden. “We hebben pas het topje van de ijsberg gevonden,” zegt Daugherty. Volgens hem valt er nog veel over de wijze waarop immuunsensoren alarm slaan wanneer ziekteverwekkers ons lichaam binnendringen, te leren.
Bovendien zijn er meer studies nodig om de rol van CARD8 bij de ernst en langdurigheid van een corona-infectie te bepalen. “Het is verleidelijk om te speculeren dat CARD8 een factor is die mede bepaalt hoe ziek iemand van COVID-19 wordt,” schrijven de onderzoekers in het tijdschrift PLOS Biology. Of dat echt zo is, zal uit vervolgonderzoek moeten blijken.
