Toch vervuild water: uitbraak buiktyfus op Haarlemse asielboot door roestende watertank

Buiktyfus is een aandoening die je misschien in tropische landen verwacht, maar toch zeker niet in Nederland. Groot was dan ook de ophef toen de ziekte vorig jaar uitbrak op een asielboot in Haarlem. Onderzoekers hebben nu bevestigd hoe de bacterie in ons land kon ontstaan.

72 bewoners en medewerkers van de boot blijken buiktyfus te hebben gekregen, omdat het rioolwater besmet was met de Salmonella typhi-bacterie en dit smerige water in het drinkwaterreservoir was gesijpeld. De gemeenschappelijke wand tussen beide reservoirs bleek zwaar verroest en op sommige plaatsen zo lek als een mandje.

Diarree en nog eens diarree
Buiktyfus komt normaal gesproken inderdaad alleen in tropische en subtropische landen voor, met name in landen als India, Pakistan en Sri Lanka. De klachten zijn in de regel een stuk ernstiger dan die van een Nederlandse salmonella-infectie, die vaak wordt opgelopen door de onhygiënische bereiding van eieren en kip of het eten van slecht doorbakken kippenvlees.

Buiktyfus is een besmettelijke ziekte. De bacterie zit in de ontlasting van zieke patiënten of in mensen die de bacterie bij zich dragen en heeft een incubatietijd van acht tot veertien dagen. Koorts, verminderde eetlust, hoesten, hoofdpijn, algehele malaise en buikpijn worden opgevolgd door rode kringen op de huid, diarree, verstopping en wederom diarree. Als de ziekte vroegtijdig met antibiotica wordt behandeld, is er niet zoveel aan de hand, maar zonder hulp kan buiktyfus dodelijk zijn. Kleine kinderen hebben overigens nauwelijks last van een besmetting.

Roestig en geperforeerd
Maar dat gold dus wel voor de volwassenen aan boord van het schip de MS Liberty Ann. Die werden in het voorjaar van 2022 opgeschrikt door een tyfusuitbraak. De oude cruiseboot lag in Haarlem aangemeerd en was aangewezen als noodopvang voor asielzoekers, toen de tyfus uitbrak. Na uitgebreid onderzoek van de GGD Kennemerland blijkt dat de bron van de besmettingen bij de watertanks van het schip ligt. “De drinkwater- en rioolwatertanks liggen naast elkaar in de buik van het schip. Ze worden slechts door een dunne wand gescheiden. Deze wand bleek zwaar verroest. Er waren meerdere kleine gaatjes te zien. Op deze manier kon met Salmonella typhi besmet rioolwater in het drinkwaterreservoir lekken. Toen bewoners en medewerkers dit water dronken en het gebruikt werd bij de bereiding van voedsel, zijn veel mensen besmet geraakt met buiktyfus”, legt arts en infectiebestrijder Anne de Vries van GGD Kennemerland uit.

Verroeste tank. Foto: Freek Besterman

Allemaal mannen
Op 6 april 2022 werden de gezondheidsdiensten ingeschakeld na tientallen gevallen van koorts en buikpijn op de Liberty Ann. Al snel bleek S. typhi de boosdoener en werd alles op alles gezet om verdere besmettingen te vermijden. In totaal 349 mensen kwamen mogelijk in aanraking met de ziekteverwekker. In de zeven daaropvolgende weken werd 72 keer daadwerkelijk buiktyfus gevonden (50 asielzoekers en 22 medewerkers bleken besmet). Dit waren allemaal volwassenen en bijna allemaal mannen. Niemand aan wal werd besmet en alle 25 in het ziekenhuis opgenomen patiënten overleefden de tropische ziekte.

Eén infectiebron
Door genetisch onderzoek kwam vast te staan dat een en dezelfde infectiebron (S. typhi) de oorzaak was van alle ellende. Met behulp van vragenlijsten werd duidelijk dat hoe vaker de bewoners en medewerkers het besmette water dronken en op de boot aten, hoe groter de kans was op besmetting. De salmonellabacterie werd gevonden in de rioolwatertank en in de drinkwatertank. De onderzoekers concluderen dan ook: “De grote uitbraak van buiktyfus in Nederland werd veroorzaakt door rioolwater besmet met S. typhi dat in de drinkwatertank lekte. Het is van het grootste belang voor de volksgezondheid en veiligheid aan boord van schepen om de waterkwaliteit streng in de gaten te houden. Watertanks en de apparatuur eromheen moeten goed worden onderhouden en regelmatig worden gecontroleerd op mankementen.”

Bronmateriaal

"Large outbreak of typhoid fever on a river cruise ship used as a
shelter location for asylum seekers in the Netherlands
" - European Congress of Clinical Microbiology & Infectious Diseases
Afbeelding bovenaan dit artikel: Tanja Hartog

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd