De 15-jarige jongen at al jaren alleen patat, chips, wit brood, ham en worst. Tegen de tijd dat dokters in de gaten hadden dat hij daardoor rap slechtziend werd, was het te laat.
De meeste mensen weten wel dat het nuttigen van veel fastfood de kans op obesitas, hart- en vaatziekten en kanker vergroot. Maar een ongezonde levensstijl kan ook leiden tot permanente beschadigingen aan het zenuwstelsel en dan met name de oogzenuw. Dat blijkt uit een opmerkelijk verhaal dat Britse artsen in het blad Annals of Internal Medicine hebben opgetekend.
Bloedarmoede en vitamine B12-tekort
Het artikel handelt over een Britse jongen die zich op veertienjarige leeftijd bij zijn huisarts meldt met vermoeidheidsklachten. Er volgt een onderzoek, waaruit blijkt dat zijn vitamine B12-niveau wat aan de lage kant is en er sprake is van macrocytaire anemie (een vorm van bloedarmoede die veroorzaakt kan worden door een vitamine B12-tekort). Verder blijkt de jongen – die wel toegeeft een zeer kieskeurige eter te zijn – gezond. Zijn arts schrijft hem vitamine B12-injecties voor en voorziet de jongen van dieetadvies.
Blind
Maar daarmee is de kous nog niet af. Op vijftienjarige leeftijd meldt de jongen zich opnieuw bij zijn huisarts. Dit keer met heel andere klachten: hij kan minder goed horen en minder goed zien. Een oorzaak wordt niet gevonden. Tegen de tijd dat de jongen zeventien jaar oud is, is zijn zicht zodanig verslechterd dat hij slechtziend is (zie kader). Een uitgebreid onderzoek volgt en al snel blijkt dat er sprake is van een vitamine B12-tekort, een te laag koper- en seleniumniveau, een te hoog zinkniveau en een sterk afgenomen botdichtheid en vitamine D-niveau. De jongen biecht vervolgens op dat zijn dieet sinds hij op de middelbare school begonnen is, enkel nog uit patat, chips, wit brood en bewerkt varkensvlees bestaat.
Optische neuropathie
Volgens de artsen die de jongen onderzochten heeft dat zeer beperkte dieet en de daarmee samenhangende beperkte inname van vitamines en mineralen geleid tot wat ze ‘nutritionele optische neuropathie’ noemen. Kort gezegd doelen ze daarmee op beschadigingen aan de oogzenuw – die visuele informatie van het netvlies naar de hersenen brengt – die ontstaan door een gebrek aan bepaalde voedingswaarden. In principe kunnen oogzenuwen die door een tekort aan vitamines en mineralen minder goed functioneren, weer herstellen als de diagnose tijdig gesteld wordt en het dieet daarop abrupt wordt omgegooid. Voor de zeventienjarige Britse jongen was het echter te laat, zo schrijven zijn artsen.
Behoorlijk zeldzaam
Normaal gesproken komt nutritionele optische neuropathie in ontwikkelde landen zoals Groot-Brittannië nauwelijks voor. En als artsen er in ontwikkelde landen mee te maken krijgen, komt dat vaak niet doordat patiënten er een ongezonde levensstijl op nahouden, maar doordat hun lichaam er door darmproblemen of medicijngebruik niet goed in slaagt om belangrijke voedingsstoffen op te nemen. In ontwikkelingslanden komt nutritionele optische neuropathie door een te beperkte inname van belangrijke voedingsstoffen helaas wel vaker voor. Zeker als landen te maken hebben met armoede, oorlog, droogte en daaruit voortvloeiende voedseltekorten.
Veganisme
In die zin kun je dus ook rustig concluderen dat deze Britse casus uniek is. Maar dat kan in de toekomst wel eens veranderen, zo waarschuwen de onderzoekers. Bijvoorbeeld doordat mensen steeds meer junkfood nuttigen en gezondere alternatieven links laten liggen. Maar ook het steeds populairder wordende veganistische dieet kan – als het niet voldoende wordt aangevuld om een vitamine B12-tekort te voorkomen – leiden tot nutritionele optische neuropathie.
De onderzoekers hopen dat hun paper ertoe leidt dat huisartsen meer oog krijgen voor het feit dat een ongezond dieet ook tot aandoeningen kan leiden die we op dit moment niet direct met ongezond voedsel associëren. Waar veel huisartsen hun patiënten standaard vragen of ze roken en alcohol gebruiken, zou er volgens de onderzoekers ook standaard naar het dieet moeten worden gevraagd. Als dat bij deze zeventienjarige jongen was gebeurd, had men de door zijn ongezonde eetgewoonten ingegeven aandoening mogelijk tijdig kunnen diagnosticeren en behandelen. “Ons zicht heeft zo’n impact op de kwaliteit van leven, opleiding, werk, sociale interacties en de mentale gezondheid,” stelt onderzoeker Denize Atan. “Deze casus legt de nadruk op de impact die ons dieet op de fysieke gezondheid en de gezondheid van de ogen kan hebben en benadrukt tevens het feit dat calorie-inname en BMI geen betrouwbare indicatie kunnen geven van de voedingsstatus.”
