Vorig jaar werd voor het eerst een zwangere mummie ontdekt. En wetenschappers denken nu te weten hoe de foetus in de buik van de mummie zo goed bewaard kon blijven.
Een jaar geleden ontdekten Poolse wetenschappers iets spectaculairs. Nadat ze zich over een Egyptische mummie hadden gebogen die al decennialang in het Nationaal Museum van Warschau gepresenteerd wordt, kwamen ze erachter dat onder de windselen het lichaam van een jonge vrouw te vinden is, die op het moment van overlijden zwanger was. De unieke vondst deed enkele prangende vragen rijzen, waaronder hoe de foetus in de baarmoeder de tand des tijds zo goed heeft weten te doorstaan.
Unieke vondst
De ontdekking van de zwangere Egyptische mummie was heel bijzonder. Nog niet eerder hadden wetenschappers een zorgvuldig door de Egyptenaren gebalsemde en gemummificeerde zwangere teruggevonden. Bovendien werd voorafgaand aan het onderzoek – afgaand op de kist waarin de mummie lag – aangenomen dat onder de windselen een man schuilging. Maar een CT-scan onthulde dat het toch echt om een vrouw ging; op de scans waren duidelijk borsten en vrouwelijke geslachtsorganen te zien. Maar werkelijk opzienbarend was de ontdekking van een foetus.
Onderzoekers hebben zich het hoofd gebroken over hoe de foetus in de buik van de mummie zo goed bewaard kon blijven. En nu denken ze het antwoord te weten. Terwijl de oude Egyptenaren de zwangere vrouw mummificeerden, vond in haar buik een geheel natuurlijk mummificatieproces plaats. Eentje die wel wat lijkt op ‘pekelen’.
Mummificatieproces
“De pH van het bloed in overledenen – inclusief de inhoud van de baarmoeder – daalt aanzienlijk,” zo leggen de onderzoekers uit. “Hierdoor wordt het zuurder en nemen de concentraties ammoniak en mierenzuur met de tijd toe.” Het betekent dat de foetus in een vrij zure omgeving terechtkwam. Tijdens het mummificatieproces werd bovendien het lichaam van de jonge vrouw in natron gedompeld zodat het uitdroogde. Dit beperkte de toegang van lucht en zuurstof. Het eindresultaat is een bijna hermetisch afgesloten baarmoeder met daarin de foetus. Dit leidde vervolgens tot de gedeeltelijke afbraak van foetale botten en mineralisatie van de foetus. Een soortgelijke ontbinding van botten vindt plaats in de zure omgeving van moerassen. Teruggevonden moeraslichamen hebben soms geen botten vanwege een soortgelijk proces.
Onderzoekers slaagden er al eerder in om de hoofdomtrek van de foetus te meten. En op basis daarvan konden ze een inschatting van de zwangerschapsduur maken. De onderzoekers denken dat de vrouw tussen de 26 en 30 weken zwanger was. Een analyse van de tanden en kiezen van de vrouw suggereert verder dat zij zelf tussen de 20 en 30 jaar oud was. Wie de vrouw was, is onduidelijk. Maar het feit dat ze zorgvuldig gemummificeerd is en ook de nodige amuletten meekreeg, suggereert dat ze een hoge sociale status genoot.
De studie leidt tot een verrassend nieuw inzicht. Wanneer wetenschappers mummies onderzoeken, zijn ze meestal op zoek naar botten. Maar uit de nieuwe resultaten blijkt dat het mogelijk belangrijker is om de vorm van zachte weefsels in het bekkengebied te bestuderen.
Grote kans
Volgens de onderzoekers is de kans groot dat er meer ‘zwangere mummies’ in museumcollecties te vinden zijn. Maar mogelijk zijn ze tot op de dag van vandaag simpelweg onvoldoende geanalyseerd. “Het is waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd voordat de volgende gemummificeerde zwangere vrouw wordt ontdekt,” aldus de onderzoekers.
Tegelijkertijd heeft de zwangere mummie uit de huidige studie nog veel geheimen. Zo begrijpen de onderzoekers nog niet helemaal waarom het ongeboren kind niet uit de baarmoeder is gehaald. De Egyptenaren waren in de tijd waarin de vrouw leefde gewend om grote organen – zoals het hart, de longen, lever, darmen en maag – uit het lichaam van de overledene te halen en daarna gebalsemd terug in de buikholte te plaatsen. En op basis daarvan zou je misschien verwachten dat ze ook het ongeboren kind – al was het maar om het te balsemen – uit de baarmoeder zouden halen. Misschien zou je zelfs mogen verwachten dat het kind vervolgens apart van de moeder ter ruste zou worden gelegd, want eerder zijn in Egypte ook wel stilgeboren kinderen teruggevonden die onafhankelijk van de moeder gemummificeerd zijn. Waarom men er voor koos dit kindje in de baarmoeder te laten zitten, is nog onduidelijk. De onderzoeker hopen dit, samen met andere geheimen die de jonge vrouw mee haar graf in heeft genomen, in de toekomst verder te ontrafelen.
