De resultaten bevestigen dat klimaatverandering zelfs in gebieden met gunstige atmosfeer- en weersomstandigheden duidelijk waarneembaar is.
Op zo’n 2.400 meter boven zeeniveau, op het Canarische eiland La Palma, vinden we het Roque de los Muchachos Observatorium. Dit is één van de belangrijkste astronomische observatoria op het noordelijk halfrond. Onderzoekers hebben zich in een nieuwe studie over meteorologische gegevens verzameld door sensoren van dit observatorium gebogen. En daaruit blijkt dat de opwarming van de aarde ook op deze hoogte sneller verloopt dan verwacht.
MAGIC-telescopen
Op 200 meter onder de bergkam, waar de meeste optische telescopen, zoals de Gran Telescopio Canarias, zijn geplaatst, staan de MAGIC-telescopen. Ze bevinden zich boven een thermische inversielaag met lage druk, wat zorgt voor uitstekende waarnemingsomstandigheden met zeer droge en schone lucht. De telescopen zijn speciaal ontworpen om zeer energierijke gammastralen te detecteren. In een nieuwe studie richtten onderzoekers zich echter op een ander onderwerp. Ze analyseerden een unieke set meteorologische gegevens die over 20 jaar is verzameld door sensoren op het dak van het MAGIC-telescoop-controlegebouw. Dit weerstation verzamelt elke twee seconden gegevens over temperatuur, relatieve luchtvochtigheid, atmosferische druk en de snelheid en richting van de wind.
1,1 graden Celsius
Op basis van gegevens die sinds 2004 door de MAGIC-telescopen zijn verzameld en met behulp van geavanceerde statistische analyses, hebben onderzoekers klimaatveranderingen in dit gebied nauwkeurig in kaart kunnen brengen. De resultaten laten zien dat de temperatuur in de afgelopen 20 jaar met maar liefst 1,1 graden Celsius is gestegen, wat neerkomt op 0,55 graden Celsius per decennium. Dit is meer dan twee keer de stijging die klimaatmodellen voor deze regio hadden voorspeld, en zelfs meer dan wat er voor de komende 20 jaar werd verwacht.
Dagelijkse temperatuurverschil
De resultaten laten ook zien dat het dagelijkse temperatuurverschil is toegenomen. Dit temperatuurverschil, dat het verschil tussen de hoogste en laagste temperaturen in een periode van 24 uur weergeeft, is met 0,13 graden Celsius per decennium gestegen. Bovendien ontdekten de onderzoekers een stijging van 0,29 graden Celsius per decennium in seizoensgebonden temperatuurvariaties.
Luchtvochtigheid
Een van de meest opvallende ontdekkingen is de stijging van de gemiddelde dagelijkse relatieve luchtvochtigheid. Deze stijging bedraagt 4 procent per decennium. Deze trend is ook waargenomen bij het Mauna Kea-observatorium op Hawaï en staat in schril contrast met de daling van de luchtvochtigheid die bij andere continentale observatoria is geconstateerd. De onderzoekers denken dat de toegenomen verdamping van zeewater door de opwarming van de aarde een mogelijke verklaring kan zijn voor het verschil tussen de luchtvochtigheid op de eilanden en op het continent.
Klimaatverandering
Hoewel de geobserveerde veranderingen momenteel de werking van de telescopen niet direct in gevaar brengen, benadrukken de bevindingen wel de ernst van klimaatverandering. “Deze resultaten vormen opnieuw bewijs van het zorgwekkende tempo van de wereldwijde opwarming,” zegt onderzoeker Lluís Font.
De resultaten laten zien dat klimaatverandering zelfs in gebieden met optimale atmosferische en weersomstandigheden duidelijk aanwezig is. De onderzoekers maken zich dan ook vooral zorgen over het passeren van kritieke omslagpunten. “Het algemeen bekend dat na een bepaalde temperatuurstijging de lineariteit van het klimaatsysteem verdwijnt”, zegt onderzoeker Markus Gaug. “Dit kan ons naar wat we ‘tipping points’ noemen leiden, waar het klimaatgedrag ingrijpend verandert.”
We weten dat klimaatverandering zal leiden tot enkele kantelpunten in de natuurlijke systemen van de aarde. Een kantelpunt in het klimaat is een kritieke drempel waarbij een (relatief) kleine verstoring de toestand van belangrijke onderdelen van het aardsysteem ingrijpend kan veranderen. In wezen is een omslagpunt dus een overgang van de ene staat naar de andere. Dergelijke kantelpunten zijn zoals je je kunt voorstellen erg zorgwekkend. Bovendien gaat de weg terug naar de oorspronkelijke staat vaak langzaam. Het smelten van de ijskappen is daar een voorbeeld van, met snelle zeespiegelstijging – meters zeespiegelstijging – tot gevolg. Een ander voorbeeld is de verzuring van de oceaan. Uit historische gegevens blijkt dat in het verleden de oceanen in slechts duizend jaar verzuurden terwijl het herstel ervan zo’n 200.000 jaar in beslag nam.
