Tatooine bestaat echt: planeet met twee zonnen ontdekt (en dat is niet het enige wat deze buitenaardse wereld bijzonder maakt)

Als Star Wars-fans aan Luke Skywalker denken, ontkomen ze niet aan de gedachte aan de (beruchte) blauwe melk. Deze blauwe melk dronk Luke toen hij nog op zijn thuisplaneet woonde, genaamd Tatooine. Wetenschappers hebben inmiddels een planeet gevonden die wel érg op deze thuisplaneet lijkt.

Om de prangende vragen maar meteen te beantwoorden: de nieuwe planeet heeft inderdaad, net zoals Tatooine, twee zonnen aan de hemel staan. En dat is héél bijzonder; het komt niet vaak voor dat binaire zonnestelsels ook daadwerkelijk (exo)planeten bevatten. Wetenschapper Nora Eisner heeft meegewerkt aan het onderzoek. Ze laat weten: “Het is best spannend dat we deze planeet hebben weten te vinden. Zo zijn er meerdere aspecten te noemen waaruit blijkt dat de planeet een bijzondere vondst is. De planeet bevindt zich namelijk in de leefbare zone van een zeer heldere ster. De baan van de planeet is ook nog eens heel bijzonder te noemen.” Deze baan is bijzonder, omdat de planeet in totaal 272 dagen nodig heeft om een rondje rond zijn moederster te voltooien. Inclusief de nieuwe planeet zijn er tot op heden slechts vijf planeten buiten ons zonnestelsel gevonden die beschikken over een baan die langer is dan 100 dagen. Vorig jaar, in 2023, werd één van deze planeten gevonden. Deze draagt de naam BEBOP-1c.

De nieuwe planeet heet officieel TOI 4633 c. En alhoewel de planeet vergeleken wordt met Tatooine, komt het oppervlak hiervan meer overeen met dat van Neptunus. Dit weerhield de wetenschappers er echter niet van om de planeet ook een informele naam mee te geven, welke gebaseerd is op een personage uit de Harry Potter-serie, genaamd Percival. Percival cirkelt om de ‘hoofdster’ van het zonnestelsel, met de charmante naam TOI 4633 A. Om deze ‘hoofdster’ cirkelt in ieder geval Percival en een nog onbevestigde, tweede planeet. Om dit geheel cirkelt de tweede ster, genaamd TOI 4633 B. Het onderzoek is gepubliceerd in het blad The Astrophysical Journal.

Burgerwetenschappers
Het nieuwe binaire zonnestelsel is ontdekt met behulp van burgerwetenschappers. Deze burgerwetenschappers deden mee aan het Planet Hunters TESS program dat NASA onderhoudt. TESS staat in dit geval voor Transiting Exoplanet Survey Sattelite, en vormt dé grote reden dat het nieuwe binaire sterrenstelsel gevonden kon worden. De satelliet verzamelt namelijk actief gigantische hoeveelheden data, waaronder foto’s. Deze foto’s komen online te staan, waarna ze bekeken en onderzocht kunnen worden door vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn trouwens hard nodig. Eisner laat weten: “Het menselijke brein beschikt over de bijzondere eigenschappen om patronen te herkennen en vervolgens ‘lawaai’ weg te filteren. Onze algoritmes hadden enorm veel moeite om de twee nieuwe planeten te identificeren, terwijl dit niet het geval was voor de burgerwetenschappers.”

Zo blijkt uit het onderzoek dat, in totaal, 15 verschillende burgerwetenschappers door hadden gegeven aan NASA dat er mogelijk een planeet bestond nabij TOI 4633 A. Hierdoor besloot het team van Eisner verder onderzoek te doen naar de ster, waarna de planeet gevonden werd. Dit was mogelijk, omdat de planeet, vanuit de aarde gezien, voor zijn zon langsbewoog. Aanvankelijk dachten de wetenschappers dat het zonnestelsel maar één ster rijk was. Na het verder bekijken van archiefdata kwamen ze tot de conclusie dat het hier inderdaad gaat om een binair zonnestelsel.

Maan
De resultaten van het onderzoek zijn significant, omdat binaire zonnestelsels niet vaak planeten huisvesten. Hierdoor is het erg lastig om meer te weten te komen over binaire zonnestelsels met exoplaneten. Eisner vertelt: “Het vinden van planeten in stelsels met meerdere zonnen is erg belangrijk. Ze kunnen ons helpen om te begrijpen hoe het kan dat heel verschillende planeten toch uit dezelfde materialen voortkomen.” De wetenschappers hopen in de toekomst dan ook een stuk meer te weten te komen over het bijzondere sterrenstelsel. Als eerste willen de wetenschappers onderzoeken of Percival ook over een maan beschikt. Eisner sluit af: “Als deze planeet over een maan zou beschikken, zou deze maan waarschijnlijk een vast oppervlak hebben. Dit zou een fantastische plek zijn om te zoeken naar de aanwezigheid van water.”

Behalve de maan zijn de onderzoekers ook heel benieuwd of Percival alleen is. Tijdens het onderzoek dat erop gericht was om het bestaan van deze planeet te bevestigen, vonden de onderzoekers namelijk aanwijzingen dat het binaire stelsel nóg een planeet herbergt. Dat zou de ontdekking van dit binaire stelsel nog bijzonderder maken; er zijn al verschillende stelsels ontdekt die uit twee sterren en een planeet bestaan, maar binaire stelsels met meerdere planeten zijn – voor zover we nu weten – een stuk zeldzamer. Vervolgwaarnemingen zijn echter nodig om het bestaan van die tweede planeet te bevestigen. Maar wat dat betreft moeten de onderzoekers nog even geduld hebben: het zal nog minimaal 30 jaar duren voordat dergelijk vervolgonderzoek mogelijk is. Momenteel staan de twee zonnen te dicht op elkaar, waardoor de exacte indeling van het zonnestelsel nog niet bepaald kan worden.

Bronmateriaal

"Citizen Scientists Help Discover Record-Breaking Exoplanet in Binary Star System" - Simons Foundation
Afbeelding bovenaan dit artikel: mariloutrias from Getty Images (via Canva Pro)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd