En dat nageslacht is dan – met een schelp die met de klok mee draait – weer doodgewoon.
Tot die enigszins teleurstellende conclusie komen Britse onderzoekers. Aan de conclusie ging een lange zoektocht naar de liefde en een hoop geduld vooraf.
Hoe het allemaal begon
Vorig jaar ontdekte een gepensioneerde Britse wetenschapper een superzeldzame slak. Bij deze slak – Jeremy genaamd – draait het schelpje niet met de klok mee, maar tegen de klok in. Onderzoekers Angus Davidson noemde het vorig jaar “een opwindende ontdekking”. “Ik bestudeer al meer dan twintig jaar slakken en heb nog nooit zo’n slak gezien.”
Vragen
De ontdekking riep natuurlijk een interessante vraag op. Want waarom draait het schelpje van Jeremy de verkeerde kant op? Is het een fout in zijn ontwikkeling of iets genetisch? Om die vraag te beantwoorden, moest Jeremy eigenlijk eens paren met een andere slak. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want niet alleen Jeremy’s schelpje draait de andere kant op. Ook zijn geslachtsdelen zijn gespiegeld en dat maakt het lastig om te paren met een ‘doodgewone’ slak. “Slakken zijn hermafrodieten, wat betekent dat ze zich – als ze willen – zelfstandig, dus zonder hulp van een partner kunnen voortplanten,” vertelde Davison vorig jaar. “Maar dat doen ze niet graag.”
Op zoek naar liefde
En dus moest er eigenlijk een slak gevonden worden met een schelp die net als die van Jeremy de verkeerde kant op draaide. Er werd een oproep gedaan en talloze Britten gingen in hun tuin op zoek. Met succes. Er werden twee slakken met een linksom draaiend schelpje gevonden: Lefty en Tomeu. De twee werden aan Jeremy voorgesteld en vervolgens wachtten de onderzoekers geduldig af tot één van hen de liefde zou bedrijven met Jeremy en er baby-slakjes zouden komen.
Baby’s
En nu is er heugelijk nieuws. Er zijn namelijk kleine baby-slakjes geboren. Maar Jeremy heeft er geen rol in gespeeld. De twee slakken die aan Jeremy gekoppeld werden, besloten namelijk om Jeremy links te laten liggen en samen verder te gaan. Sneu voor Jeremy. Maar nog steeds heel relevant voor de wetenschap. Want ook Lefty en Tomeu hebben immers zo’n tegen de klok in draaiend schelpje. En hun nageslacht? Dat heeft het niet. Alle meer dan 170 kleine slakjes hebben een met de klok mee draaiend schelpje.
Moeder is bepalend
“Het feit dat de baby’s rechts draaiende schelpen hebben, kan komen doordat de moeder zowel de dominante als recessieve versies van de genen die de richting waarin de schelp draait, meedraagt,” stelt Davison. Hij vertelt dat alleen de genen van de moeder bepalen in welke richting het schelpje draait. “Het is veel waarschijnlijker dat we in de volgende generatie of zelfs de generatie daarna baby’s met een linksom draaiend schelpje geproduceerd zien worden.”
Ondertussen is er ook voor Jeremy nog steeds hoop. Lefty is inmiddels weer terug naar huis gegaan en wellicht gaat Tomeu op termijn ook wel iets in Jeremy zien. Als dat gebeurt, hoop Davison het nageslacht van Lefty en Tomeu te kruisen met dat van Jeremy en Tomeu. Het moet uiteindelijk leiden tot een beter beeld van de genen die een rol spelen in de draairichting van de slakkenschelp. Vorig jaar ontdekten wetenschappers al een gen dat van invloed is op de draairichting van de slakkenschelp. Datzelfde gen is van invloed op de lichaamsasymmetrie van andere dieren – waaronder mensen. De onderzoekers hopen dan ook dat de studie naar Jeremy en soortgenoten meer informatie oplevert over de manier waarop organen in het lichaam geplaatst worden en waarom dit proces soms fout gaat en organen gespiegeld in het lichaam belanden.