Nu is de leus nog: alle resistente bacteriën moeten dood. Maar misschien is het wel beter als we ze laten leven, zo betogen Deense onderzoekers.
Elke dag sterven er mensen aan een simpele ontsteking. De oorzaak? Antibiotica-resistente. Veel bacteriën zijn ongevoelig voor antibiotica, waardoor het middel niet meer aanslaat. Antibiotica-resistentie is dan ook een tikkende tijdbom geworden. Zo voorspelt de WHO dat er in 2050 meer mensen zullen overlijden aan een infectie (die we vandaag de dag nog als ongevaarlijk beschouwen, zoals een snee, een wond of misschien blaasontsteking) dan aan kanker. Veel wetenschappers zijn dan ook op zoek naar oplossingen. Maar misschien dat die zoektocht nu weleens een onverwachte wending zou kunnen krijgen.
Bacteriën
Bacteriën zijn meesters in het aanpassen. Wanneer hun bestaan wordt bedreigd, muteren ze gewoon in een nieuwe en verbeterde versie van zichzelf. En dat gebeurt dus ook met de dreigende antibiotica-resistentie. Bacteriën passen zich zo aan, zodat ze niet langer door antibiotica kunnen worden gedood. En dus zijn er tegenwoordig veel ziekteverwekkende bacteriën resistent geworden tegen antibiotica. “Dat is nou eenmaal wat bacteriën doen,” zegt onderzoeker Birgitte Kallipolitis. “Ze vinden altijd een manier. Logisch dat er weerstand optreedt, zo werkt evolutie.”
De heersende leus
Op dit moment wordt er veel energie gestoken in het doden van de resistent geworden bacteriën. Maar Deense onderzoekers betogen nu dat we de kwestie misschien beter op een andere manier kunnen aanpakken. Ze suggereren dat het tijd is om een nieuwe manier te vinden om de voortdurend muterende bacteriën te bestrijden. En niet door de bacteriën te doden, maar door ze ‘slechts’ onschadelijk te maken terwijl ze in ons lichaam zijn.
Vetzuren
De onderzoekers bestuderen al enkele jaren een bepaald type vetzuur dat in dit verband interessant blijkt te zijn. De onderzoekers gebruiken in hun experimenten de listeriabacterie om de werking van de vetzuren te testen. Uit de experimenten blijkt dat de vetzuren een antimicrobiële werking hebben, ofwel, ze zijn dus in staat listeriabacteriën te doden. Hoewel dat veelbelovend klinkt, zijn we er dan nog niet vanwege het vermogen van bacteriën om te muteren: als je probeert de bacterie te doden, verandert deze alleen in een nieuwe en resistente versie van zichzelf.
Onschadelijk
Maar de vetzuren blijken na analyse nóg een veelbelovend vermogen te hebben. Uit de experimenten blijkt namelijk dat ze de resistente bacteriën ook onschadelijk kunnen maken, zodat er helemaal geen infectie optreedt. Met andere woorden, de onderzoekers zijn erin geslaagd om ervoor te zorgen dat de ziekteverspreidende bacterie zich niet meer kan verspreiden of iemand ziek kan maken. Dit wordt ook wel het ‘uitschakelen van zijn virulentie’ genoemd. “Als je de virulentie van een bacterie uitschakelt, voorkom je dat deze eiwitten zoals adhesine en invasin produceert; eiwitten die de bacterie gebruikt om zich aan een cel te hechten zodat hij de cel kan binnendringen,” legt Kallipolitis uit. “En als een listeriabacterie een cel niet kan binnendringen, kan hij zich niet verspreiden en ontstaat er geen infectie.”
Blootstelling
Er is echter wel een kanttekening. De listeriabacteriën in de experimenten van de onderzoekers zijn namelijk alleen onschadelijk zolang hun virulentie is uitgeschakeld. Wanneer ze niet langer worden blootgesteld aan de vetzuren die dat bewerkstelligen, herwinnen ze het vermogen om zich te verspreiden. “Dit kan echter wel de extra hulp zijn die een patiënt in staat stelt om de infectie te boven te komen,” stelt Kallipolitis.
Volgende stap
De volgende stap zal zijn om het antivirulentie-effect te testen in een laboratoriumsysteem dat het menselijke darmstelsel nabootst. “Hier zullen we listeriabacteriën aan toevoegen en kijken of de vetzuren ze avirulent maken,” aldus Kallipolitis. “Als dit werkt, gaat we over op experimenten met muizen. En uiteindelijk kan het hopelijk bij mensen worden gebruikt.”
De bevindingen – die gepubliceerd zijn in twee wetenschappelijke artikelen, hier en hier te lezen – wijzen erop dat het misschien tijd is om de strijd tegen antibiotica-resistentie op een andere manier vorm te geven. De resistente bacterie is mogelijk niet langer een bacterie die we moeten proberen te doden, wellicht kunnen we wel meer levens redden als we ‘m laten leven. “Vervolgens voorkomen we dat hij zich verspreidt en ons ziek maakt,” vat Kallipolitis samen. En misschien is dat wel de weg naar succes.
