Dat huiskatten behoorlijk wat schade aanrichten in de natuur is inmiddels algemeen bekend. Maar nieuw onderzoek toont nu aan dat ook honden een flinke en behoorlijk negatieve impact hebben op natuur en milieu.
Tot die conclusie komen onderzoekers in het blad Pacific Conservation Biology. Ze baseren hun conclusies op een review en bundeling van tal van eerdere wetenschappelijke publicaties waarin de impact die honden op natuur en milieu hebben, linksom of rechtsom aan bod kwam. Het resultaat is een nieuw onderzoek waaruit blijkt dat honden een verreikend, negatief effect hebben op de natuur, het milieu en ons klimaat.
Verstoring van vogels
Zo voeren de onderzoekers in hun review bewijs aan dat honden wilde dieren verstoren of zelfs direct schaden. Bijvoorbeeld door er achteraan te jagen. Maar ook op een wat passievere manier, namelijk door gewoon ergens te poepen of plassen. “Honden laten geuren, urine en uitwerpselen achter, die het gedrag van (wilde, red.) dieren nog lang nadat de hond weg is, kan verstoren,” vertelt onderzoeker Bill Bateman. “Studies hebben aangetoond dat dieren, zoals herten, vossen en rode lynxen in de VS minder actief zijn in gebieden waar honden regelmatig worden uitgelaten.” En soms mijden de wilde dieren deze gebieden zelfs helemaal. “Zowel urine als uitwerpselen (van honden, red.) bevatten hormoonmoleculen die een belangrijk onderdeel zijn van dierlijke communicatiesystemen,” legt onderzoeker Lauren Gilson aan Scientias.nl uit. “De moleculen die bijdragen aan de geur van hondenurine dienen als sociale signalen voor andere honden, maar worden door wilde dieren geïnterpreteerd als een aanwijzing voor de aanwezigheid van een roofdier.” En wanneer meerdere honden herhaaldelijk in hetzelfde natuurgebied hun behoefte doen, kunnen deze zo een (blijvend) signaal afgeven dat suggereert dat er voortdurend roofdieren aanwezig zijn, “zelfs als dat in werkelijkheid niet zo is,” vertelt Gilson. Het resultaat is dat wilde dieren gebieden waar honden regelmatig komen, gaan mijden.
Planten
Maar niet alleen wilde dieren hebben last van de aanwezigheid van honden; ook planten worden er niet blij van, zo tonen Gilson en collega’s aan de hand van eerdere studies aan. Zo kunnen honden – middels hun plas en poep – de rem zetten op de groei van planten. “De stikstofhoudende bestanddelen van hun plas en poep (zoals ureum, urinezuur en ammoniak) hopen zich op in de bodem, zeker in gebieden waar veel honden actief zijn en dat kan een negatief effect hebben op de micro-organismen die in die bodem voorkomen en waar veel planten van afhankelijk zijn,” legt Gilson uit. Hoewel er ook wel aanwijzingen zijn dat uitwerpselen van honden in sommige situaties dienst kunnen doen als een soort ‘meststof’ is het netto-effect wanneer plas en poep van honden zich in een bepaald gebied concentreert, toch echt negatief. “De stikstof- en urinezuurzouten belemmeren dan bijvoorbeeld de wateropname van planten.”
Chemicaliën ter zee en in de lucht
En daar blijft het niet bij. “Hondenafval (oftewel: hun plas en poep, red.) draagt ook bij aan de vervuiling van waterwegen,” vertelt Bateman. Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat giftige stoffen, afkomstig uit chemische middelen die worden gebruikt om honden schoon te maken en te beschermen tegen parasieten hun weg weten te vinden naar ecosystemen in de zee…en in de lucht. “Wat mij wel verraste, was de ontdekking van chemicaliën afkomstig uit vlooienmiddelen, in de nesten van vogels,” vertelt Gilson. En onschuldig is dat niet; recent onderzoek toont aan dat deze chemicaliën in nesten tot meer sterfte onder jonge vogeltjes leiden. Het roept natuurlijk de vraag op hoe die chemicaliën in die nesten belanden. En daarvoor kijken de onderzoekers toch echt naar de hondenbaasjes. Het lijkt erop dat zij vogels soms bewust toegang geven tot verloren of uitgeborstelde hondenharen, zodat de vogels die kunnen gebruiken als nestmateriaal. “Wanneer die hondenvacht echter sporen bevat van chemische insecticiden – bijvoorbeeld door vlooienbehandelingen – kan deze goedbedoelde geste dodelijke gevolgen hebben,” waarschuwt Gilson.
Voedsel
Ten slotte merken de onderzoekers in hun studie ook nog eens op dat de enorme hoeveelheid honden op aarde – naar schatting worden er meer dan 1 miljard honden als huisdier gehouden – vraagt om enorme hoeveelheden hondenvoer. En de productie daarvan vereist veel land en water en brengt een flinke CO2-uitstoot met zich mee.
Gesloten ogen
Nadat eerder katten geïdentificeerd werden als een reële bedreiging voor de biodiversiteit – onder meer omdat ze op jaarbasis alleen al in het Verenigd Koninkrijk tussen de 160 en 270 miljoen prooien doden – worden nu dus ook honden onder een vergrootglas gelegd. Dat dat even geduurd heeft, komt volgens Gilson door de speciale en sterke band die we met honden – en zij met ons – hebben. “Mensen lijken geneigd de ogen te sluiten voor elke vorm van negativiteit omtrent hun honden,” denkt Gilson. En dat moet veranderen, zo vinden de onderzoekers. Want er is gedegen wetenschappelijk bewijs, zo tonen ze in hun nieuwe studie aan, dat honden wel degelijk een negatieve impact hebben op natuur en milieu. “We willen mensen op andere gedachten brengen, zodat ze hun houding en gedrag – als het gaat om de manier waarop ze met honden omgaan – veranderen. We hebben niet de intentie om honden in de ban te doen of hondenbaasjes te schande te maken. We willen alleen dat hondenbaasjes op een realistischere manier na gaan denken over de impact van hun honden.”
Dialoog
De onderzoekers hopen met hun studie een dialoog op gang te brengen over de vraag hoe we onze – voor velen zo belangrijke – relatie met de hond in stand kunnen houden, zonder dat de natuur en het milieu daaronder lijdt. Daarin ligt zeker een rol voor wetenschappers; nu verschillende studies aantonen dat honden een nadelig effect kunnen hebben op de leefomgeving, kunnen die wellicht op zoek naar manieren om dat effect te verkleinen. Zo pleit Gilson bijvoorbeeld voor meer onderzoek naar alternatieve vlooienbehandelingen, die minder (giftige) chemicaliën herbergen.
Maar een hoofdrol blijft in dit hele verhaal uiteindelijk toch weggelegd voor het hondenbaasje. “Het gedrag van de hond en de impact die deze op de natuur heeft, is altijd de verantwoordelijkheid van de baas,” merkt Gilson op. En als we de impact van honden op natuur en milieu willen verkleinen, zullen hondenbaasjes toch andere keuzes moeten gaan maken. Bijvoorbeeld – heel concreet – door (kwetsbare) natuurgebieden te mijden en duurzamer hondenvoer te kopen. “Huisdieren brengen plezier, maar ook een verantwoordelijkheid met zich mee,” vindt Gilson. En het wordt tijd dat hondeneigenaren die gaan nemen.
