‘Stonehenge was een zonnekalender met autocorrectie’

Als er bij het aflezen van de kalender toch een foutje insloop, werd dat automatisch gecorrigeerd op de kortste en langste dag.

Wie denkt aan megalithische monumenten, denkt natuurlijk direct aan Stonehenge. Het grote, nog altijd mysterieuze monument bestaat uit een aarden wal rondom een cirkelvormig arrangement van grote, primitief bewerkte, staande stenen. Al sinds jaar en dag proberen onderzoekers te ontraadselen waar het beroemde bouwwerk voor diende. De theorie dat Stonehenge een soort kalender was, lijkt het meest overtuigend. Maar nu tonen onderzoekers aan dat Stonehenge mogelijk niet zomaar een kalender was, maar ‘een zonnekalender met autocorrectie’.

Zonnekalender
Zoals gezegd vermoeden onderzoekers al langer dat Stonehenge als kalender werd gebruikt. Dit lijkt aannemelijk, als je kijkt naar de positie van de stenen en hun uitlijning met de zonnewendes. Toch braken wetenschappers zich nog het hoofd over hoe dit precies in zijn werk zou zijn gegaan. In een nieuwe studie onderzocht archeoloog Timothy Darvill samen met zijn team de steencirkel en de positionering van de verschillende ringen waaruit het bouwwerk bestaat opnieuw en gingen na hoe ze verband zouden kunnen houden met een zonnekalender.

Zo werkte het
De onderzoekers komen tot een interessante ontdekking. Want het lijkt er inderdaad sterk op dat Stonehenge diende als een fysieke weergave van het jaar, dat de inwoners van het nabijgelegen Wiltshire hielp om de dagen, weken en maanden bij te houden. “De kalender werkt heel eenvoudig,” vertelt Darvill. “Elk van de 30 stenen in de sarsen-cirkel (zie kader, red.) vertegenwoordigt een dag binnen een maand, die weer is verdeeld in drie weken van elk tien dagen. De kenmerkende stenen in de cirkel markeren vervolgens het begin van elke week.”

Sarsen-stenen
Sarsen-stenen zijn de grote stenen die samen de twee iconische stenencirkels van Stonehenge vormen: de buitenste cirkel (bestaande uit verticaal opgerichte stenen) en de binnenste cirkel (die eveneens bestaat uit verticaal opgerichte stenen met daarop elke keer een horizontale grote steen). Recent onderzoek heeft aangetoond dat 50 van de 52 sarsen-stenen afgaand op hun samenstelling uit hetzelfde gebied komen en vervolgens in dezelfde formatie werden opgesteld. Dit suggereert dat ze als één geheel fungeerden.

Maar dat is niet het enige wat Darvill bevestigt. Volgens hem is Stonehenge namelijk gebaseerd op een tropisch zonnejaar van 365 en een kwart dag.

Tropisch zonnejaar
Om de kalender echter in overeenstemming te brengen met een tropisch zonnejaar, is er een soort ‘tussenmaand’ van vijf dagen én om de vier jaar een schrikkeldag nodig. “Deze tussenmaand werd waarschijnlijk gewijd aan de goden,” vermoedt Darvill. “Deze wordt vertegenwoordigd door de vijf trilithons (een structuur bestaande uit twee grote verticale stenen die een derde horizontale steen ondersteunen, red.) die in het midden zijn opgesteld. Dankzij de vier stenen buiten de sarsen-cirkel kon worden bijgehouden wanneer er een schrikkeldag nodig was.”

Stonehenge als zonnekalender. Afbeelding: Timothy Darvill. et. al.

Autocorrectie
Op deze indrukwekkende manier zouden de kortste en langste dag van elk jaar door dezelfde paren stenen worden omlijst. Eén van de trilithons wordt ook door de winterzonnewende omlijst, wat erop duidt dat deze mogelijk het begin van het nieuwe jaar markeert. Bovendien hadden de oude inwoners op deze manier een zonnekalender gebouwd mét autocorrectie. Als er bij het aflezen van de kalender namelijk toch een foutje insloop, werd dat automatisch gecorrigeerd op de kortste en langste dag.

Andere culturen
Wie overigens een kalender met weken van tien dagen en extra maanden er wat eigenaardig uit vindt zien: vroeger werden dergelijke kalenders in veel culturen gebruikt. “Aan het begin van het Oud Rijk rond 2600 vóór Christus was deze manier van tellen wijdverspreid,” zegt Darvill. Dit suggereert dan ook dat Stonehenge voortkomt uit de invloeden van één van deze andere culturen. Darvill hoopt dat in de toekomst verder uit te dokteren. Oud DNA en archeologische artefacten zouden verbanden tussen deze culturen kunnen onthullen.

Voor nu biedt de nieuwe studie een geheel nieuw perspectief op Stonehenge. “Het toont aan dat het monument een plek was voor de levenden,” zegt Darvill. “Een plek waar de timing van ceremonies en feesten was verbonden met het universum en de beweging van de hemel.”

Bronmateriaal

"Stonehenge served as an ancient solar calendar, new study suggests" -

Afbeelding bovenaan dit artikel: Samuel Wölfl via Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd