Wat was er vóór de oerknal? Zijn bruine dwergen sterren of planeten? En is er een andere planeet dan de aarde waar we kunnen wonen? Al jouw prangende vragen over sterrenkunde worden beantwoord in de reeks: ‘Sterrenkunde: alles wat je wil weten’!
Bevinden de sterren in sterrenbeelden zich dicht bij elkaar?
Dit is inderdaad mogelijk, maar het hoeft niet altijd zo te zijn. De aarde is het schijnbare middelpunt in een zee van sterren. Als we vanuit dit middelpunt één kant uitkijken, zien we sterren die dichtbij en ver weg liggen, maar die ogenschijnlijk wel dicht bij elkaar in de buurt liggen.
Stel, een ster in Grote Beer is 5 lichtjaar verwijderd van de aarde. Een ster in Orion is 10 lichtjaar van ons verwijderd. De afstand tussen deze twee sterren kan nooit meer zijn dan 15 lichtjaar, maar is hoogstwaarschijnlijk kleiner. Maar stel, een andere ster in Grote Beer is 150 lichtjaar verwijderd van de aarde, dan is de afstand tussen deze ster en de andere ster in Grote Beer circa 145 lichtjaar. Kortom, daar valt niets over te zeggen.
Toch is de kans groter dat sterren in sterrenbeelden minder ver van elkaar verwijderd zijn dan van sterren in andere sterrenbeelden, omdat de sterren op één denkbeeldige lijn staan. Ook zullen sommige sterren deel uitmaken van dezelfde groep, bijvoorbeeld de Pleaiden in het sterrenbeeld Stier.
Is er een andere planeet of maan in ons zonnestelsel waar we kunnen wonen?
In ons zonnestelsel is er geen planeet waar we op dit moment zonder hulpmiddelen kunnen wonen. Behalve de aarde natuurlijk…
Dit kan in de toekomst veranderen. Wetenschappers hopen dat er binnen vijftig jaar basissen komen op de maan en op Mars. Er zijn nog wel veel drempels om te overwinnen. Op Mars is geen zuurstof en groeien geen groenten. Er moet dus een overkapte basis komen, waar astronauten ook groente en fruit kunnen verbouwen. Op die manier wordt een kolonie op Mars zelfredzaam.
De grootste kans op het vinden van een tweede aarde is buiten ons zonnestelsel. Op dit moment hebben onderzoekers enkele exoplaneten gevonden, waar leven mogelijk is. Er is nog niet één exoplaneet ontdekt waarvan wetenschappers zeker weten dat wij er zouden kunnen wonen. Maar… wie weet slagen zij daar de komende tien jaar in. De grootste uitdaging is om een ruimtevaartuig te vinden dat een grote groep mensen een langere tijd kan vervoeren om deze exoplaneet te bereiken. Voorlopig zijn we dus afhankelijk van onze eigen planeet.
Wat was er vóór de oerknal?
Maar wat was er voor de oerknal? Het is een vraag die niet te beantwoorden is. Simpelweg omdat we niet precies weten wat er buiten het heelal is. Zijn er soms meerdere heelallen? Als er een multiversum met allerlei heelallen bestaat, dan is het mogelijk dat er aan de lopende band universa verdwijnen en worden geboren. Een beetje zoals dat ook met sterren gebeurt. Dan komen we wel weer bij een andere vraag, namelijk: hoe is het multiversum geschapen? Was het multiversum er altijd al?
Ongetwijfeld was er al ‘iets’ voor de oerknal. Maar het is een vraag waar je lang over kunt filosoferen. Mengen christen of moslims zich in deze discussie, dan zal het argument dat het heelal geschapen is genoemd worden. Binnenkort verschijnt er een achtergrondartikel op Scientias.nl over de periode voor de oerknal, waarin verschillende theorieën verder uitgelicht worden. Stay tuned!
Wat zijn bruine dwergen? Sterren of planeten?
Bruine dwergen zijn mislukte sterren. Dit betekent dat ze groter zijn dan planeten, maar ook niet echt sterren zijn. Bruine dwergen ontstaan op dezelfde manier als een ster, namelijk door een samentrekkende wolk van waterstofgas. Helaas is er te weinig gas beschikbaar, waardoor een bruine dwerg niet voldoende massa heeft om fusie van protonen op gang te brengen. Daarom geeft een bruine dwerg geen licht, zoals een ster.
Hoewel een bruine dwerg dertien tot zeventig keer zwaarder is dan Jupiter, is het object altijd lichter dan 0,07 zonnemassa. 0,07 zonnemassa is namelijk de grens tussen bruine dwergen en rode dwergen. Met 0,08 zonnemassa was een bruine dwerg een rode dwerg geworden. Een rode dwerg is – in tegenstelling tot een bruine dwerg – wel een echte ster. Wel zijn ze zo lichtzwak, dat er geen enkele met het blote oog zichtbaar is vanaf de aarde. En dat terwijl er enorm veel rode dwergen in het heelal zijn.
Bruine dwergen ontstaan dus op een andere manier dan planeten. Daarnaast is de temperatuur in bruine dwergen hoger dan in planeten, waardoor er wel fusie van deuterium plaatsvindt, maar niet fusie van waterstofkernen. Aangezien bruine dwergen ‘mislukte’ sterren zijn, zie ik persoonlijk een bruine dwerg eerder als een ster dan als een planeet.
Wist je trouwens dat bruine dwergen helemaal niet bruin zijn? Stel, we zouden in een ruimteschip langs een bruine dwerg vliegen, dan lijkt het object eerder rood dan bruin. Maar een rode dwerg bestaat al, dus kozen wetenschappers voor de kleur bruin.
