Sterke aanwijzingen gevonden dat er ergens tussen 1990 en 1992 op Venus een vulkaan is uitgebarsten

Het bewijs dat de planeet nog altijd vulkanisch actief is, stapelt zich op!

Voor de tweede keer hebben onderzoekers direct bewijs gevonden dat op Venus nog altijd vulkanen uitbarsten. Dat is te lezen in het blad Nature Astronomy. De onderzoekers baseren zich op data, verzameld tijdens de Magellan-missie.

Magellan
Wat op het oppervlak van Venus gebeurt, blijft doorgaans op Venus; een dichte atmosfeer onttrekt het oppervlak namelijk aan ons zicht. Maar een radarsysteem stelde ruimtesonde Magellan tussen 1990 en 1992 in staat om als het ware dwars door die atmosfeer heen te turen en zo’n 98 procent van het Venusoppervlak in kaart te brengen. Wetenschappers hebben zich nu nog eens over die radardata gebogen. Daarbij vergeleken ze radarbeelden die Magellan in 1990 van twee regio’s op Venus maakte met radarbeelden die in 1992 door Magellan van diezelfde regio’s waren gemaakt. Om vervolgens tot de conclusie te komen dat in de tussentijd in beide regio’s een vulkaanuitbarsting moet hebben plaatsgevonden.

Hoe zit dat precies?
De onderzoekers bestudeerden het gebied rond de vulkaan Sif Mons en het westelijke deel van een regio die aangeduid wordt als Niobe Planitia. Ook in die laatstgenoemde regio zijn eerder aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van vulkanen, maar onduidelijk was of die nog actief waren of niet. In 1990 en 1992 vuurde het radarsysteem aan boord van de ruimtesonde Magellan op beide gebieden radiogolven af. Die werden weerkaatst door het oppervlak en weer door Magellan opgevangen. En een analyse van die radarsignalen kan dan onthullen op welk materiaal de radiogolven op het oppervlak van Venus zijn gestuit. En wat de data nu laten zien, is dat die radiogolven in 1992 op nieuw gesteente stuitten dat er in 1990 nog niet was; zeer waarschijnlijk gestolde magma, die ergens in de periode tussen 1990 en 1992 door een vulkaan was uitgespuugd.

Heel veel magma
De onderzoekers schatten dat aan het begin van de jaren negentig op beide plaatsen een 3 tot 20 meter dikke laag lava is afgezet. De Sif Mons-vulkaan zou zo ongeveer 30 vierkante kilometer nieuw gesteente hebben gecreëerd, oftewel genoeg om 36.000 Olympische zwembaden te vullen. In Niobe Planitia zou ongeveer 45 vierkante kilometer gesteente zijn ontstaan, genoeg om 54.000 Olympische zwembaden te vullen. Even ter vergelijking: de grootste actieve vulkaan op aarde – Mauna Loa op Hawaii – presteerde het in 2022 om zo’n 100.000 Olympische zwembaden aan lava uit te spugen.

Eerder onderzoek
Het is – zoals gezegd – niet voor het eerst dat onderzoekers direct bewijs hebben gevonden voor vulkanische activiteit op Venus. In 2023 concludeerden wetenschappers – ook op basis van Magellan-data – dat nabij Venus’ evenaar een nog actieve vulkaan te vinden is. De actieve vulkanen die wetenschappers nu hebben ontdekt, bevinden zich echter op heel andere plekken. “Onze resultaten laten zien dat Venus veel sterker vulkanisch actief is dan eerder werd gedacht,” concludeert onderzoeker Davide Sulcanese.

Belangrijke informatie
Meer inzicht in de vulkanische activiteit op Venus is belangrijk. Het kan ons namelijk een beter beeld geven van hoe het oppervlak van Venus vorm heeft gekregen – en nog altijd regelmatig vernieuwd wordt. Ook kan het wellicht helpen verklaren waarom Venus – een planeet die zowel qua grootte, massa als samenstelling sterk op de aarde lijkt – er vandaag de dag zo heel anders uitziet dan onze planeet.

Meer informatie over wat er anno de 21e eeuw allemaal op Venus speelt, wordt overigens vrij binnenkort verwacht. Er wordt door NASA hard gewerkt aan een nieuwe Venus-missie: VERITAS. Deze zal in het volgende decennium het oppervlak van Venus nogmaals onder de loep nemen, maar daarbij naar verwachting met veel gedetailleerdere data komen. En wetenschappers kunnen natuurlijk niet wachten om middels VERITAS opnieuw een blik te werpen op de gebieden waar – naar nu blijkt – enkele decennia geleden erupties plaatsvonden.