Ultrabewerkt voedsel is overal. Op elke hoek van de straat kun je een snack halen en de supermarkten liggen er vol mee. Het is vaak de makkelijkste, goedkoopste én lekkerste optie. Af en toe een diepvriespizza is geen probleem, maar teveel en te vaak ongezond eten kan allerlei gezondheidsproblemen opleveren.
Uit een groot Amerikaans onderzoek waar meer dan 200.000 zorgmedewerkers aan mee hebben gedaan, blijkt dat mannen die ongezonder eten 29 procent meer kans hebben op het ontwikkelen van dikkedarmkanker (colorectale kanker) vergeleken met gezonder etende mannen. Darmkanker is na huid- en longkanker de meest voorkomende vorm van de ziekte. Bij vrouwen werd opvallend genoeg geen verband gevonden.
Sterk bewerkt fabrieksvoedsel wordt ook wel ultra-processed food of junkfood genoemd. Bewerkt vlees, kant-en-klare maaltijden, calorierijke frisdranken, snacks en fastfood zijn voorbeelden van ultrabewerkt voedsel. Ze bevatten vaak veel suiker, vetten en zout, en weinig tot geen vitaminen, mineralen en vezels.
Bewerkt vlees grote risicofactor
“We krijgen steeds meer aanwijzingen dat dikkedarmkanker vergeleken met andere vormen van kanker het meest wordt beïnvloed door voeding”, zegt Lu Wang, onderzoeker en hoofdauteur van de studie. “Bewerkt vlees, waarvan de meeste varianten in de categorie ultrabewerkte voedingsmiddelen vallen, is een sterke risicofactor voor colorectale kanker. Ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten ook veel toegevoegde suikers en weinig vezels, wat bijdraagt aan gewichtstoename en obesitas. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat obesitas het risico op dikkedarmkanker vergroot.”
De studie bestaat uit de gezamenlijke data van drie grote onderzoeken waarbij meer dan 200.000 mensen over een periode van 25 jaar zijn gevolgd. Het eetpatroon van in totaal 159.907 vrouwen en 46.341 mannen werd al die tijd bijgehouden en opgeslagen. Elke deelnemer kreeg om de vier jaar een vragenlijst over zijn eetpatroon. Zo ontstond per persoon een duidelijk beeld van de frequentie en hoeveelheid van inname van ongeveer 130 verschillende soorten voedingsmiddelen.
Vrouwen ontspringen de dans
Voor de Amerikaanse studie, die in vakblad BMJ is gepubliceerd, werden de deelnemers ingedeeld in vijf groepen, afhankelijk van de hoeveelheid ultrabewerkte voedingsmiddelen die bij hen op het menu stonden. Degenen in de groep, die het ongezondst at, bleken het grootste risico te lopen op het ontwikkelen van colorectale kanker. Er werd een duidelijk verband vastgesteld voor mannen, met name bij colorectale kanker in het achterste (distale) gedeelte van de dikke darm. De studie liet verrassend genoeg geen verhoogd risico zien voor vrouwen die veel junkfood naar binnen werkten.
Het team ontdekte dat de hoogste correlatie tussen colorectale kanker en ultrabewerkte voedingsmiddelen bij mannen te vinden is bij kant-en-klare producten op basis van vlees, gevogelte of vis. “Dit zijn bewerkte vlees- of visproducten zoals worstjes, spek, ham en viskoekjes. Dit komt overeen met onze hypothese”, legt Wang uit.
Ook het drinken van met suiker gezoete dranken, zoals frisdrank en geconcentreerde fruitdranken komen slecht uit het onderzoek. Ze worden net als bewerkt vlees geassocieerd met een verhoogd risico op colorectale kanker bij mannen.
Niet alle bewerkt voedsel slecht
Niet alle ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn even schadelijk. “We hebben een omgekeerd verband gevonden tussen ultrabewerkte zuivelproducten zoals yoghurt en het risico op dikkedarmkanker bij vrouwen”, zegt kankerepidemioloog Fang Fang Zhang. “Voedsel zoals yoghurt kan mogelijk de schadelijke effecten van andere soorten ultrabewerkt voedsel bij vrouwen tegengaan.” Het kan zijn dat vrouwen een wezenlijk andere combinatie van sterk bewerkt eten in hun dieet inpassen. Dit zou het verschil in onderzoeksresultaten kunnen verklaren tussen de seksen.
Maar voor mannen is het dus belangrijk dat ze hun inname van bewerkt voedsel, en dan met name van vlees, minimaliseren. Dat is nog beter voor het milieu ook.
