De stamboom die al zo’n 130 jaar voor waarheid wordt aangezien, klopt niet, zo stellen onderzoekers nu.
Ze baseren zich op een analyse van honderden fossiele resten. “We zijn de eersen die de anatomische overeenkomsten en verschillen tussen een groot aantal van de eerste dinosaurussoorten testen,” stelt onderzoeker Paul Barrett. “Door ons te richten op de oudste dieren zijn we uitgekomen bij een radicale herziening van de belangrijke takken van hun stamboom.”
Zo is het nu
De traditionele stamboom van de dinosaurussen begint met een opsplitsing in twee claden (twee groepen die afstammen van dezelfde voorouder). In welke clade een dinosaurus geplaatst wordt, is afhankelijk van zijn heupen. Zijn deze vogel-achtig, dan is belandt deze in de Ornithischia. En zijn de heupen reptiel-achtig dan belandt deze in de Saurischia.
Naarmate er meer dinosaurussen ontdekt werden, bleek wel dat twee takken niet afdoende was. En dus werd de tak der Saurischia opgesplitst in de Theropoda en Sauropodomorpha. In de eerstgenoemde groep vinden we de tweepotige vaak vleesetende dinosaurussen zoals T. rex. In de tweede groep vinden we planteneters zoals Diplodocus.
Nieuwe stamboom
Het nieuwe onderzoek stelt echter dat deze stamboom – die al zo’n 130 jaar in gebruik is – niet klopt. Afgaand op de anatomische kenmerken zijn de Theropoda veel nauwer verwant aan de Ornithischia. “Toen we onze analyse startten, verbaasden we ons erover dat sommige oude Ornithischia anatomisch zoveel gemeen hadden met de Theropoda,” vertelt Matthew Baron. “Ons nieuwe onderzoek suggereert dat deze twee groepen inderdaad deel uitmaken van dezelfde clade. Die conclusie kwam als een schok, aangezien het in strijd is met alles wat we geleerd hebben.” Het leidt tot een heel nieuwe stamboom waarin de clade Ornithoscelida zich opsplitst in de Ornithischia en Theropoda. De Saurischia is opgesplitst in de Sauropodomorpha en Herrerasauridae. De dino’s die tot laatstgenoemde groep behoren, werden traditioneel tot de Theropoda gerekend, maar zijn nu dus bij de Saurischia ondergebracht.
Veren
De nieuwe stamboom is breaking news voor paleontologen. “Alle belangrijke tekstboeken die gaan over de evolutie van de gewervelden moeten herschreven worden als deze suggestie overeind blijft en breed geaccepteerd wordt,” voorspelt onderzoeker David Norman. Volgens onderzoeker Paul Barrett rekent de nieuwe stamboom af met een aantal losse eindjes in het onderzoek naar dinosaurussen. Tevens kan deze leiden tot nieuwe inzichten. Een paar voorbeelden. We weten dat veel dinosaurussen veren hadden. De meeste gevederde dinosaurussen vinden we binnen de Theropoda. Maar er zijn ook enkele dino’s die tot de Ornithischia worden gerekend en veren hadden. Afgaand op de oude stamboom moeten beide groepen die veren wel afzonderlijk van elkaar verkregen hebben. Maar afgaand op de nieuwe stamboom – die beide groepen in dezelfde clade plaatst – is het ook goed mogelijk dat gevederde dino’s slechts één keer ontstonden.
Dieet
Een andere vraag die onderzoekers bezighoudt, is: wat aten de eerste dinosaurussen? Afgaand op de nieuwe stamboom zou je verwachten dat de voorouder van de dino’s een planteneter was. Later gingen zowel de Herrerasauridae als de Theropoda vlees eten. De nieuwe stamboom plaatst ze in verschillende claden, wat erop wijst dat ze die ommezwaai in dieet afzonderlijk van elkaar maakten.
