De simpele oude Japanse watersprenkeltechniek helpt inderdaad om extreme hitte in steden te verminderen.
Tot die conclusie komt de Delftse onderzoeker Anna Solcerova. Ze baseert zich onder meer op experimenten.
Urban heat island
In steden is het doorgaans warmer dan op het platteland. Dat fenomeen wordt ook wel het ‘urban heat island’ genoemd. Het ontstaat doordat steden vol zijn gebouwd met wegen en gebouwen die meer zonnestraling absorberen dan de op het platteland overvloedig aanwezige vegetatie. Dat in steden veel meer menselijke activiteit is – denk onder meer aan transport – draagt natuurlijk ook bij aan het ‘urban heat island’.
Uchimizu
Steden zijn dus over het algemeen warmer dan het platteland. Maar is daar ook iets aan te doen? Ja, zo luidt het antwoord van de Japanners. Zij passen al sinds de zeventiende eeuw uchimizu toe. “Huizen, tempels en tuinen en hun omgeving worden besprenkeld om het oppervlak en de lucht te koelen, en om stof te laten neerdalen,” legt Solcerova uit. “Tegenwoordig proberen megasteden als Tokyo deze oude methodes weer te laten herleven. De lokale autoriteiten promoten uchimizu als een ‘slimme manier om koel te blijven.”
Eerder onderzoek
Maar werkt dat nu ook echt? Verrassend genoeg is daar eigenlijk nog nooit uitgebreid onderzoek naar gedaan. “Ik kon in de wetenschappelijke literatuur weinig vinden over het effect van uchimizu. Het aantal gepubliceerde studies met een kwantificering van het koelende effect is beperkt, en men gebruikt daarin alleen temperatuurmetingen op één bepaalde hoogte boven de grond.”
Solcerova besloot het – samen met collega Tim van Emmerik – wat grondiger aan te pakken. Ze maten heel nauwkeurig de luchttemperatuur in één kubieke meter lucht boven een stoep in de stad. Ze gebruikten daarvoor een grote kubus met glasvezelkabels rondom die de temperatuur maten. Rondom en onder de kubus werden verschillende hoeveelheden water gegoten. Gekeken werd welk effect dat water op de luchttemperatuur had. Het onderzoek toont aan dat uchimizu altijd werkt. De grond wordt koeler wanneer je deze met water besprenkelt. Maar het verkoelende effect is niet altijd even groot. Zo is het effect het grootst op momenten dat het nog niet zo warm is en is het effect in de schaduw groter dan in de zon (dat heeft te maken met verdamping).
Als het aan Solcerova ligt, wordt uchimizu dan ook nieuw leven in geblazen. “We laten zien dat deze simpele methode van water sprenkelen de potentie heeft om extreme hitte in geplaveide stedelijke gebieden aanzienlijk te verlagen. Daarnaast biedt uchimizu een mogelijkheid om het bewustzijn van stedelingen te verhogen en hen te stimuleren tot het oplossen van hittestress en tot energiebesparing. Door nieuwe inzichten toe te voegen aan de kennis over uchimizu, willen we bijdragen aan de revival van deze oude traditie.”
