Dit suggereert dat mentale beelden en emoties nauwer met elkaar verbonden zijn dan gedacht.
Afantasten zijn mensen met een zeldzame afwijking waardoor ze een gebrek hebben aan inbeeldingsvermogen. Ofwel, ze zien geen beelden in hun hoofd. Afantasie is eigenlijk pas recentelijk aan het licht gekomen als een psychologisch fenomeen. En dus valt er nog veel te onderzoeken. Want hoe reageren afantasten bijvoorbeeld op enge spookverhalen?
Spookverhalen
In een nieuwe studie besloten onderzoekers te testen hoe afantasten reageerden wanneer ze griezelige verhalen lazen. Denk bijvoorbeeld aan verhalen waarin iemand op de hielen wordt gezeten door een angstaanjagende haai, van een hoge klif valt of in een vliegtuig zit dat op het punt staat neer te storten. Vervolgens maten de onderzoekers de angstreactie van elk proefpersoon door te bestuderen hoeveel hij of zij begon te zweten.
Moeilijk bang te maken
Uit de bevindingen blijkt dat deze enge verhalen afantasten maar weinig deden. Dat komt omdat de lezers zich de taferelen niet visueel konden voorstellen. Volgens de onderzoekers suggereert dit dat er een nauwer verband bestaat tussen beelden en emoties dan wetenschappers tot op heden veronderstelden. “We vonden het sterkste bewijs tot nu toe dat mentale beelden een sleutelrol spelen bij het verbinden van gedachten met emoties,” zegt onderzoeker Joel Pearson.
Donkere kamer
Om de rol van visuele beelden bij angst verder te bestuderen, begeleidden de onderzoekers 46 deelnemers (22 met afantasie en 24 zonder) naar een donkere kamer, waar ze verschillende elektroden op hun huid bevestigd kregen. Het is namelijk bekend dat de huid een betere geleider van elektriciteit wordt wanneer iemand sterke emoties voelt, zoals angst. De wetenschappers lieten de deelnemers vervolgens alleen in de donkere kamer achter, terwijl er een verhaal op het scherm voor hen verscheen. Hoewel de verhalen onschuldig begonnen, werden ze steeds spannender en enger. “De huid van de mensen zonder afantasie reageerde sterk op de verhalen,” vertelt Pearson. “Maar met de huid van afantasten gebeurde vrijwel niets.”
Angstdrempel
Om te controleren of verschillen in angstdrempels niet aan de resultaten ten grondslag lagen, werd het experiment herhaald met een reeks enge afbeeldingen. Denk aan een foto van een kadaver of een huiveringwekkende slang. Deze keer reageerde zowel de huid van mensen zonder afantasie als die van mensen met de aandoening sterk op de beelden. “Dit suggereert dat afantasie niet gekoppeld is aan minder emotionele gevoelens in het algemeen,” stelt Pearson. “Het geldt alleen voor het lezen van enge verhalen. Toen de deelnemers naar de expliciete afbeelding keken, zagen we wel een emotionele angstreactie.”
Gedachteversterker
De resultaten zijn erg interessant. Want hoewel afantasen lastig bang te maken zijn met enge verhalen, deden de beelden hen duidelijk wel iets. “Deze bevindingen suggereren dat het voorstellingsvermogen een emotionele gedachteversterker is,” zegt Pearson. “We kunnen van alles denken, maar zonder mentale beelden zullen de gedachten geen emotionele lading hebben.”
Afantasie
Dankzij de studie breiden we onze kennis over de zeldzame aandoening steeds verder uit. En dat kan ook helpen bij het vaststellen of iemand afantasie heeft. “Het onderzoek bewijst dat afantasie een uniek, verifieerbaar fenomeen is,” zegt onderzoeker Rebecca Keogh. “Dit werk kan mogelijk een objectief hulpmiddel zijn dat kan helpen bij het bevestigen en diagnosticeren van de aandoening.” Al benadrukken de onderzoekers dat niet alle gevallen precies hetzelfde zijn. “Afantasie is er in verschillende soorten en maten,” voegt Pearson toe. “Sommige mensen dromen wel, terwijl anderen dat niet kunnen. Maak je dus geen zorgen als je afantasie hebt maar je niet precies in het geschetste plaatje past. Er zijn allerlei variaties die we nog maar net beginnen te ontdekken.”
Onderzoek naar afantasie gaat door. Het team is bijvoorbeeld van plan om te bestuderen hoe bepaalde angststoornissen door mensen met afantasie worden ervaren. “Afantasie is neurale diversiteit,” zegt Pearson. “Het is een verbazingwekkend voorbeeld van hoe verschillend onze hersenen en geest kunnen zijn.”
