Een deuntje meezingen op de radio, een lekkere sonate eruit knallen op de piano, het is niet alleen maar voor het vertier, ook je hersenen varen er wel bij. Uit nieuw onderzoek blijkt dat een instrument bespelen of zingen het brein jong en vitaal houdt.
Het gaat de veroudering tegen, verbetert de neurale plasticiteit en zorgt voor behoud van hersenfuncties. En dit geldt zeker voor ouderen, blijkt uit een nieuwe Chinese studie. Meer precies, zorgt het regelmatig en langdurig bespelen van een muziekinstrument of zingen ervoor dat mensen op oudere leeftijd gemiddeld een stuk beter zijn in spraakherkenning. Ze zijn in staat om niet-gerelateerde informatie (ruis) te negeren en een audiovisuele boodschap beter te begrijpen dan senioren die niet aan muziektraining doen. Uit MRI-scans blijkt dat verschillende hersendelen er jonger uit zien en zelfs functies van andere gebieden overnemen. Jarenlange muziektraining kan op die manier de cognitieve aftakeling vertragen en in sommige gevallen zelfs omkeren.
Audiovisuele test
De Chinese professor Yi Du legt aan Scientias.nl uit hoe het onderzoek tot stand kwam: “We hebben drie verschillende soorten proefpersonen gerekruteerd: oudere muzikanten (begonnen met muzikale training voor hun 23ste levensjaar en gemiddeld al 51 jaar muzikant), oudere niet-muzikanten en jonge niet-muzikanten. Al deze mensen werd gevraagd een audiovisuele test te doen, terwijl ze in een MRI-scanner lagen. Op beeld zagen zij iemand een lettergreep uitspreken, de lipbewegingen waren duidelijk op het scherm te zien. Het geluid hierbij was ook te horen, maar werd flink verstoord door ruis. De taak van de proefpersonen was om de gesproken lettergrepen te benoemen. Ondertussen varieerde de zogenaamde ‘signal-to-noise-ratio‘ sterk.”
Voordelen van muziektraining
De hersenscans verbijsterden de onderzoekers. “Een aantal van onze bevindingen verraste ons flink, ondanks onze aannames vooraf”, vertelt Yi Du verder. “We stelden drie hypotheses op over de voordelen van muziektraining voor het ouder wordende brein. We keken naar de mate van behoud van hersenfuncties in bepaalde delen van de hersenen – hoe ‘jeugdig’ zijn deze hersengebieden nog? – en we keken naar neuronale compensatie, waarbij het ene hersengebied de functies van een ander gebied overneemt. Als derde zochten we naar een positief effect vanwege een combinatie van of interactie tussen deze twee mechanismes. En we hebben in onze studie bewijs gevonden dat de derde hypothese bevestigt”, zegt Yi Du.
Use it or lose it
“Het leek ons van tevoren logisch dat we een beter behoud van hersenfuncties zouden zien in alle hersendelen van de frontale en pariëtale cortex die verantwoordelijk zijn voor cognitieve controle. Uit de MRI-scans bleek echter dat dit ook te vinden was in de sensomotorische gebieden, die bij jongeren een rol spelen bij het waarnemen van spraak. Het lijkt er dus op dat hiervoor het ‘use it or lose it’-principe geldt”, legt de onderzoeker uit. “Daarnaast vonden we neuronale compensatie in delen van het Default Mode Network (DMN). Dit wijst erop dat muziektraining ons vermogen om ‘achtergrondruis’ (niet-taakgerelateerde informatie) te negeren en te focussen op een specifieke taak verbetert. Het lijkt er dus sterk op dat de voordelen van muziektraining nog veel breder zijn dan wat we getest hebben in ons onderzoek. Muziektraining lijkt de algehele staat van de hersenen te verbeteren, een verrassend en veelbelovend idee”, vertelt Du enthousiast.
De beide mechanismen bleken elkaar aan te vullen. “Het meest fascinerende is wat mij betreft dat de beide mechanismen – het behoud van hersenfuncties en neuronale compensatie – naast elkaar bestaan en afhankelijk zijn van elkaar. Oftewel, de functionele compensatie die te zien is in de frontale en pariëtale cortex en het DMN heeft een positieve invloed op de sensomotorische regio’s. Dit betekent dat muziektraining onze cognitieve vermogens en ons brein op een complexere manier beïnvloedt dan eerder gedacht”, aldus de Chinese wetenschapper.
Nooit te laat om muziek te gaan maken
De onderzoeker is erg positief over de anti-verouderingseffecten van muziek maken. “Ik geloof er heilig in dat muziektraining een belangrijke en vermakelijke manier is om spraakherkenning te verbeteren en veroudering van het brein tegen te gaan. Daarom moedig ik alle ouderen aan om een muziekinstrument te gaan bespelen of te gaan zingen, als ze dat nog niet deden. Dit houdt het brein scherp, gefocust en jong.”
Ze heeft zelfs haar familie en vrienden overtuigd om aan de slag te gaan met muziek in het belang van de geestelijke scherpte. “Mijn vader is bijvoorbeeld begonnen met het spelen op de erhu, een traditioneel Chinees instrument, nadat ik hem had verteld over onze bevindingen. Hij heeft deze tip ook gedeeld met zijn vrienden en zo meerdere ouderen enthousiast gemaakt voor muziektraining”, besluit Du.
