Het sluiten van de scholen is bij lange na niet ons belangrijkste wapen in de strijd tegen COVID-19. En ondertussen heeft de inzet van dit wapen wel verstrekkende gevolgen.
Daarvoor waarschuwen wetenschappers in een nieuwe studie. Ze bogen zich over zestien verschillende studies die al eerder zijn verschenen en handelen over uitbraken van coronavirussen en het effect dat verschillende maatregelen hier op hadden. Zo waren er bijvoorbeeld onderzoeken bij over de SARS-uitbraak in 2003, maar ook enkele over de huidige uitbraak van het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2. Al die studies samen schetsen het beeld dat de sluiting van scholen een beperkt effect heeft op de verspreiding van het virus. Dat is te lezen in het blad The Lancet Child & Adolescent Health.
Bevindingen
“We weten van eerdere studies dat het sluiten van scholen het grootste effect heeft als een virus niet zo gemakkelijk wordt overgedragen en kinderen er relatief vaak door worden getroffen,” vertelt onderzoeker Russell Viner. “Voor COVID-19 geldt juist het tegenovergestelde.”
“Informatie over de voordelen van het sluiten van de scholen in de huidige COVID-19-uitbraak is beperkt, maar wat we weten lijkt te laten zien dat de impact ervan in vergelijking met andere maatregelen – zoals het isoleren van zieken – maar klein is.” Bovendien, zo merken de onderzoekers op, werkt het sluiten van de scholen alleen als mensen zich ook aan andere social distancing-maatregelen houden. “Onze resultaten suggereren dat schoolsluitingen corona-infecties niet zo sterk beperken als andere beperkende maatregelen dat doen,” vertelt Viner aan Scientias.nl. “Dat komt waarschijnlijk doordat kinderen een minder belangrijke rol spelen in de overdracht van het nieuwe coronavirus dan in de overdracht van andere infecties, zoals influenza.”
Tegenstrijdige resultaten
De onderzoekers baseren zich – zoals gezegd – op studies die eerder zijn uitgevoerd, bijvoorbeeld in China tijdens de SARS-uitbraak in 2003. Data verzameld tijdens die uitbraak wijzen uit dat het sluiten van scholen toen niet hielp om het virus onder controle te krijgen. Modellen waarmee men het effect van schoolsluitingen op de verspreiding van SARS in kaart probeerden te brengen, leverden bovendien tegenstrijdige resultaten op. Modellen waarmee de verspreiding van SARS-CoV-2 in het Verenigd Koninkrijk werden gesimuleerd en waarin enkel de scholen werden gesloten – en dus geen andere maatregelen werden getroffen – suggereerden dat slechts 2 tot 4 procent van de sterfgevallen zo voorkomen werd. Daarmee is het effect van het sluiten van de scholen aanzienlijk kleiner dan die van andere (minder ingrijpende) social distancing-maatregelen die getroffen kunnen worden om de verspreiding van het virus tegen te gaan.
Kosten
Al met al is het bewijs dat de sluiting van scholen effect heeft op de verspreiding van het nieuwe coronavirus, dus beperkt. En als er al een effect wordt gevonden is het – zeker in het licht van andere te nemen maatregelen – klein. Wat we ondertussen wel met zekerheid kunnen zeggen, is dat het sluiten van de scholen een grote impact heeft op de maatschappij, zo benadrukken de onderzoekers. “De kosten van het sluiten van scholen zijn hoog – het onderwijs aan kinderen loopt schade op, hun mentale gezondheid kan erdoor beïnvloed worden, net als de financiële situatie van families en mensen met vitale beroepen moeten misschien thuis blijven om voor hun kinderen te zorgen,” stelt Viner. “En de kwetsbare kinderen lijden er het meest onder.” Als je die schade afzet tegen het kleine effect dat de sluiting van scholen in het gunstigste geval lijkt te hebben, kun je jezelf afvragen of het de moeite waard is om de scholen te sluiten. “Beleidsmakers moeten zich, wanneer ze overwegen de scholen vanwege COVID-19 te sluiten, bewust zijn van het dubbelzinnige bewijs, zeker met het oog op de grote en langdurige impact die het sluiten van de scholen op kinderen – met name de kwetsbare kinderen – heeft.”
1,5 miljard kinderen en jongeren
In meer dan 100 landen wereldwijd zijn de scholen inmiddels dicht. Het betekent dat meer dan 1,5 miljard kinderen en jongeren momenteel thuiszitten. Dat landen die maatregel genomen hebben, verbaast Viner niet. “Schoolsluitingen zijn lang gezien als een mogelijk belangrijke reactie op een pandemie,” zo vertelt hij aan Scientias.nl. “Onze resultaten suggereren ook niet dat schoolsluitingen geen rol spelen, maar wel dat het sluiten van scholen niet de meest significante interventie is en onbedoelde, schadelijke neveneffecten heeft.”
Of het kleine effect dat het sluiten van de scholen op het verloop van een pandemie heeft, groter is dan het schadelijke effect ervan, is in dit stadium gissen. Viner pleit dan ook bovenal voor meer onderzoek naar het effect van schoolsluitingen en – ook niet onbelangrijk – naar de vraag hoe landen hun kinderen en jongeren weer in de schoolbanken kunnen krijgen. Die laatste vraag houdt veel landen bezig. Dat er nog geruime tijd maatregelen moeten worden genomen om de verspreiding van het virus tegen te gaan, staat vast. Maar het langdurig sluiten van de scholen is in meerdere opzichten een kostbare aangelegenheid. Misschien moeten we dan ook op zoek naar een gulden middenweg, waarbij we de scholen weer openen, maar tegelijkertijd de social distancing-maatregelen die een bewezen significant effect hebben op de verspreiding van het virus, stevig blijven omarmen, aldus Viner. “Interventies op school, zoals het sluiten van de pleinen, de leerlingen in één groep en klaslokaal houden, het vergroten van de afstand tussen leerlingen in klassen, het inkorten van de schoolweek en uiteenlopende school- en pauzetijden voor verschillende jaargangen of klassen, kan in overweging worden genomen als het social distancing-beleid gedurende langere tijd nodig is.”
