Potvissen en butskoppen laten geen kans onbenut om makkelijk aan hun maaltje te komen. Maar ze zijn wel kieskeurig. Enkel als vissers op Groenlandse heilbot vissen, zijn ze er als de kippen bij om de ontsnapte schollen naar binnen te werken. Soms volgen ze de boten honderden kilometers om nogmaals van de bijvangst te profiteren.
Op het moment dat de vissers de trechtervormige netten van de vissersschepen binnenhalen, duiken de walvisachtigen op om de platvissen die nipt aan de netten kunnen ontsnappen, alsnog op te peuzelen. De vissen maken geen schijn van kans.
Alleen heilbot
Dit fascinerende gedrag is al vele malen geobserveerd door vissers die in de Noordwestelijke Atlantische Oceaan voor de kust van Newfoundland aan het werk zijn. En het gekke is: de dieren zijn dus enorm kieskeurig. Ze lijken alleen voor Groenlandse heilbot op te komen dagen. Als de vissers andere vissoorten vangen, zijn de dolfijnen en potvissen in geen velden of wegen te bekennen.
Vijftig dagen vis
Dit blijkt uit een studie onder leiding van Usua Oyarbide van de Baskische Universiteit, die vijftig dagen lang al zijn walvisontmoetingen op een rijtje heeft gezet, toen hij als observator van de Noord-Atlantische Visserij Organisatie meevoer op een trawler.
De wetenschapper zag in die periode tijdens het vissen op Groenlandse heilbot 129 potvissen, de grootste soort van de tandwalvissen, en 86 noordelijke butskoppen, een walvisachtige uit de familie der spitssnuitdolfijnen, actief profiteren van de menselijke visactiviteiten. De walvissen waren nergens te vinden toen er roodbaarzen, sterroggen of andere vissoorten binnengehaald werden door de vissers.
Gezamenlijk jagen op platvissen
De potvissen waren over het algemeen een stuk brutaler en dus zichtbaarder rond de boot. Er was zelfs een potvis die tachtig minuten achter elkaar werd waargenomen in de buurt van de trawler en zijn sleepnet, wachtend op het moment dat de buit aan boord zou worden gehesen. Maar toen dat moment aanbrak, gaven ook de butskoppen acte de présence aan het wateroppervlak. De zeeroofdieren maken er gezamenlijk gebruik van dat een deel van de heilbotten tijdens het inhalen aan de sleepnetten kan ontkomen, en profiteren zo van een makkelijk hapje.
Het overgrote deel van de waarnemingen van de grote vissen vindt dan ook plaats tijdens het inhalen van de netten. Vijf van de tien potvissen die door het onderzoeksteam in de buurt van het vissersschip zijn geobserveerd, werden meermaals gespot op verschillende locaties. Eén potvis werd maar liefst 235 kilometer verderop wederom gezien tijdens een poging om Groenlandse heilbot te pakken te krijgen met behulp van de sleepnetten van dezelfde trawler.
Alleen consumptie van levende prooien
Eerdere studies berichtten al over potvissen en butskoppen die zich tegoed doen aan slachtafval dat door de commerciële visserij overboord gegooid wordt in de Noordwestelijke Atlantische Oceaan bij de jacht op zwarte heilbotten, maar dat gedrag is tijdens de vijftig dagen die Oyarbide meevoer met de vissersboot niet waargenomen. Hij heeft alleen gezien dat de zeeroofdieren levende prooien naar binnen werkten, al waren de heilbotten wel versuft door hun doodsstrijd in de sleepnetten.
Interactie tussen mens en dier
De onderzoekers schrijven in hun studie dat er meer onderzoek nodig is naar de interacties tussen de slimme vissen en de vissersboten. De mogelijke gevolgen voor de walvisachtigen, bijvoorbeeld het risico om verstrikt te raken in de netten of de kans op vergeldingsmaatregelen van de vissers, zijn nog grotendeels onbekend. “Ons onderzoek geeft wel nieuwe inzichten in het gedrag van potvissen en butskoppen, die met commerciële vissersboten meezwemmen en gebruikmaken van de menselijke beroepsvisserij om Groenlandse heilbotten te consumeren”, schrijven de onderzoekers nog. Maar of dat erg is of dat er enkel voordelen zijn voor de dolfijnen en walvissen, dat is dus nog onduidelijk.
