Maar met enkele ingrepen kunnen we dat percentage verhogen naar 20 procent.
We weten dat ongerepte natuur angstvallig snel van de aardbodem aan het verdwijnen is. Maar onderzoekers doen in een nieuwe studie wel een hele verontrustende ontdekking. Zo stellen ze dat veruit de meeste natuurgebieden op aarde niet meer ‘ecologisch intact’ zijn, inclusief gebieden die voorheen nog wel als ‘intact’ te boek stonden.
Definitie
In de studie besloten de onderzoekers allereerst op zoek te gaan naar de definitie van ‘ecologisch intact’. Eerdere studies hebben wel gepoogd in kaart te brengen welke gebieden precies door de mensheid is aangetast. De kaarten die daaruit voortvloeiden suggereerden dat tussen de 20 procent en 40 procent van het aardoppervlak onaangeroerd is door mensen. Denk aan gebieden waar geen menselijke nederzettingen of wegen zijn gebouwd en waar door mensen geproduceerd licht en geluid niet doordringt. Maar zijn die gebieden dan daadwerkelijk nog ‘ecologisch intact’?
Nieuwe benadering
In de nieuwe studie kozen de onderzoekers voor een nieuwe benadering. In plaats van zich alleen maar te concentreren op de menselijke impact op een natuurgebied, identificeerde het team ook nog twee andere maatstaven. Ze keken bijvoorbeeld tevens naar het aantal diersoorten dat in een bepaald gebied verloren is gegaan ten opzichte van het jaar 1500 (dit is de uitgangsdatum voor het beoordelen van het uitsterven van soorten volgens de IUCN Rode lijst van bedreigde diersoorten). Ten slotte bestudeerden de onderzoekers de dichtheid van de fauna; zijn er voldoende dieren van individuele soorten aanwezig die een effectieve rol spelen in een functionerend ecosysteem?
3 procent
Toen de onderzoekers al deze zaken grondig hadden uitgezocht, rolde daar een enigszins zorgelijke conclusie uit. Want uit de resultaten blijkt dat nu nog maar slechts 3 procent van het aardoppervlak ‘ecologisch intact’ is. Dat is tien keer lager dan eerdere schattingen. Bovendien blijkt dat slechts 11 procent van de ecologisch intacte locaties in beschermde natuurgebieden ligt. Veel andere intacte locaties – waaronder delen van de Sahara, Amazone en Noord-Canada – bevinden zich in gebieden die worden beheerd door inheemse gemeenschappen, die een cruciale rol spelen bij het behoud ervan.
Verdwenen leefgebieden
Het zijn ontnuchterende bevindingen die de vinger op de zere plek leggen. Want niet alleen gaan intacte leefgebieden steeds vaker verloren, ook gebieden die voorheen nog wel als ‘intact’ te boek stonden blijken dat helemaal niet te zijn. “Wat we met deze studie hebben aangetoond, is dat veel gebieden die onder de noemer ‘intact’ waren geschaard, eigenlijk veel diersoorten missen,” zegt onderzoeker Andrew Plumptre. “Bijvoorbeeld doordat er door mensen op is gejaagd. Ook zijn ze niet meer intact als gevolg van invasieve soorten of ziekten.”
Hoop
Toch gloort er hoop. Want volgens de auteurs zijn we in staat om 20 procent van het landoppervlak weer ecologisch intact te maken. Hoe? Bijvoorbeeld door slechts een paar soorten in een overgebleven intact leefgebied te herintroduceren. “De bevindingen laten zien dat het mogelijk is om gebieden te herstellen,” zegt Plumptre. “Als we verloren gewaande soorten herintroduceren in bepaalde gebieden waar de menselijke impact laag is, dan kunnen we ervoor zorgen dat de aantallen weer toenemen en het niveau bereiken waarop ze wederom een functionele rol vervullen.”
En dus is er werk aan de winkel. Volgens de onderzoekers helpt de studie in ieder geval de aandacht te vestigen op de locaties die in aanmerking komen voor behoud en herstel. En op die manier hopen ze de hoeveelheid ecologisch intacte gebieden op onze planeet weer een beetje op te schroeven.