Het is heel verleidelijk om een kind dat liegt toe te bijten dat de volgende leugen zwaar bestraft zal worden. Toch is het goed om die dreiging achterwege te laten. Dreigen met straf maakt een kind namelijk nou niet bepaald eerlijker.
Dat concluderen onderzoekers van McGill University. Ze verzamelden een aantal kinderen en plaatsten de kinderen in een kamertje. Achter de kinderen stond speelgoed opgesteld. De kinderen kregen te horen dat ze niet naar het speelgoed mochten kijken. Vervolgens verlieten de onderzoekers de kamer. Camera’s legden vast wat er gebeurde. Na ongeveer een minuutje keerden de onderzoekers terug in de kamer en vroegen het kind: “Heb je jezelf toen wij weg waren, omgedraaid en naar het speelgoed gekeken?”
Iets meer dan tweederde van de kinderen had stiekem gekeken. De kans dat een kind naar het speelgoed had gekeken, bleek nauw samen te hangen met de leeftijd: voor elke maand die het kind ouder was, nam de kans dat het naar het speelgoed gluurde iets af. Wanneer de kinderen gevraagd werd of ze hadden gekeken naar het speelgoed, vertelde ongeveer eenderde de waarheid. En ook het vertellen van de waarheid hing samen met de leeftijd: hoe ouder kinderen waren, hoe groter de kans was dat ze een leugen vertelden en in staat waren om die leugen te blijven volhouden.
Maar misschien nog wel opvallender zijn de volgende onderzoeksresultaten. Sommige kinderen kregen te horen dat ze bij een leugen gestraft zouden worden. Anderen hoorden dat het vertellen van de waarheid de onderzoekers veel plezier zou doen. Weer anderen hoorden dat de waarheid vertellen goed is en een goed gevoel geeft. Uit het onderzoek blijkt vervolgens dat kinderen die dachten dat ze bestraft zouden worden voor een leugen in vergelijking met kinderen die dachten dat liegen fout was of dat liegen de volwassene verdrietig zou maken, minder sterk geneigd waren om de waarheid te vertellen. “De conclusie is dat straffen het vertellen van de waarheid niet promoot,” stelt onderzoeker Victoria Talwar. “Sterker nog: dreigen met straf kan een omgekeerd effect hebben doordat het de kans dat kinderen de waarheid zullen vertellen wanneer ze daartoe aangemoedigd worden, verkleint. Dit is nuttige informatie voor alle ouders van jonge kinderen en professionals zoals docenten die met deze kinderen werken en kinderen willen aanmoedigen om eerlijk te zijn.”