Hoewel je wellicht geneigd bent water in je gezicht te gooien of wat kopjes koffie achterover te slaan, kan een korte lichamelijke inspanning echt wonderen verrichten.
Een goede nachtrust is essentieel voor een gezonde levensstijl. Volwassenen worden doorgaans aangeraden tussen de zeven en negen uur per nacht te slapen. Desalniettemin wijst recent onderzoek uit dat maar liefst 40 procent van de wereldbevolking niet voldoende slaap krijgt. Een langdurig tekort kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, obesitas en depressie. Maar ook op korte termijn heeft het al invloed. Het kan ervoor zorgen dat je minder goed kunt opletten, oordelen en je emoties kunt beheersen. Maar, je kunt iets doen. Want uit onderzoek blijkt nu dat je denkvermogen beter wordt als je 20 minuutjes fietst.
Eerste experiment
De studie omvatte twee experimenten, elk met 12 deelnemers (in totaal 24 mensen). De eerste analyseerde hoe gedeeltelijk slaaptekort de denkprestaties beïnvloedt. De deelnemers mochten gedurende drie dagen slechts vijf uur per nacht slapen. Elke ochtend kregen ze zeven taken die ze zowel in rust als tijdens het fietsen moesten uitvoeren. Daarnaast moesten ze beoordelen hoe slaperig ze waren en hoe ze zich voelden voordat ze de taken deden. Uit de resultaten blijkt dat te weinig slaap bij iedereen anders uitpakte, wellicht omdat sommige mensen beter bestand zijn tegen vermoeidheid dan anderen. Ondanks dat, verbeterde matige lichaamsbeweging de resultaten voor alle taken, ongeacht hoeveel iemand had geslapen.
Tweede experiment
In het tweede experiment bleven de deelnemers een hele nacht wakker en werden ze daarna in een omgeving met weinig zuurstof geplaatst. Maar opmerkelijk genoeg verbeterde lichaamsbeweging nog steeds de denkprestaties.
20 minuten fietsen
Al met al concluderen de onderzoekers dat alle deelnemers aan beide experimenten een betere denkprestatie lieten zien na 20 minuten fietsen. En dat is best verrassend. “Hoewel we al langer weten dat lichaamsbeweging belangrijk is voor zowel onze fysieke als mentale gezondheid, wisten we nog niet of ook korte sessies van matige inspanning ons denkvermogen verbetert na een slechte nachtrust,” vertelt onderzoeker Joe Costello in gesprek met Scientias.nl. “Deze studie is pionier op dit gebied en geeft aanleiding tot verder onderzoek dat niet alleen boeiend maar ook van groot belang kan zijn.”
Boost
Het lijkt erop dat 20 minuten fietsen je brein in feite een boost geeft na een slechte nachtrust. De bevindingen verschaffen dan ook meer inzicht in hoe lichaamsbeweging samenhangt met bepaalde stressfactoren. Een reden waarom lichaamsbeweging denkprestaties kan verbeteren, zelfs als iemand niet genoeg slaapt of weinig zuurstof heeft, is omdat er in dit geval meer bloed naar de hersenen stroomt. Veranderingen in de hoeveelheid hersenhormonen en andere lichamelijke reacties spelen mogelijk ook een rol. “Dit versterkt het idee dat beweging niet alleen goed is voor het lichaam maar ook voor het brein, en werkt als een soort medicijn,” aldus Costello.
Prefrontale cortex
De bevindingen suggereren bovendien dat cognitieve prestaties niet uitsluitend afhankelijk zijn van de prefrontale cortex (een specifiek deel van de hersenen), ook al is dit gebied cruciaal voor het uitvoeren van taken. “De prefrontale cortex is zeer gevoelig voor stress,” licht mede-auteur Juan Ignacio Badariotti toe. “Het is verantwoordelijk voor het reguleren van onze gedachten, acties en emoties, en het staat bekend als het belangrijkste deel van de hersenen voor uitvoerende functies. Maar wat we hebben ontdekt, suggereert dat de processen die ten grondslag liggen aan denkvermogen mogelijk niet beperkt zijn tot alleen dit gebied. In plaats daarvan lijkt het een resultaat te zijn van verschillende samenwerkende processen die verspreid zijn over diverse delen van de hersenen.”
Matige inspanning
Kortom, als je ‘s ochtends dus moe wakker wordt, kan het helpen om even een stukje te gaan fietsen. Maar het is wel belangrijk om niet te veel energie te verspillen. “We hebben heel bewust gekozen voor een matige intensiteit van oefening (niet te zwaar) en een duur van 20 minuten,” legt Costello uit. “Als de oefening langer of intensiever was geweest, had het juist het tegenovergestelde effect kunnen hebben en zelfs stress kunnen veroorzaken. Dan hadden we misschien niet dezelfde resultaten gezien als nu.”
Ondanks dat, werpt de studie licht op de voordelen van lichaamsbeweging voor onze hersenen. “Als je een nacht helemaal niet slaapt, gaat dit ten koste van hoe goed je dingen kunt uitvoeren. Maar interessant genoeg verbeteren diezelfde functies als je eenmaal matig intensief beweegt,” concludeert Costello. Volgens de onderzoekers is er meer onderzoek nodig om te begrijpen welke biologische mechanismen precies verantwoordelijk zijn voor het denkvermogen. Als ze dat ontdekken, kan het mensen helpen die kampen met onderbroken slaap of een laag zuurstofgehalte, zoals bergbeklimmers en skiërs, maar ook ouders van jonge kinderen en mensen die in ploegendienst werken.
