Wanneer je minder dan vijf uur per nacht slaapt, is de kans dat je minstens twee chronische ziektes – zoals kanker, hartaandoeningen of diabetes – ontwikkelt, een stuk groter.
Een goede nachtrust is heel belangrijk voor veel lichamelijke en cognitieve functies. Deskundigen adviseren dan ook om elke nacht zo’n zeven uur te slapen. Lukt dat niet, dan kan dat verstrekkende gevolgen hebben. Al eerder ontdekten wetenschappers bijvoorbeeld dat je van onvoldoende slaap meer buikvet krijgt en dat mensen met slaapproblemen moeilijker nare ervaringen kunnen verwerken. Een nieuwe studie onderstreept nu wederom de essentie van slaap. Want oudere mensen die dat te weinig doen, hebben meer kans op de ontwikkeling van een reeks gezondheidsproblemen en overlijden eerder.
Studie
In het onderzoek bestudeerden onderzoekers de zelfgerapporteerde slaapduur van 7.864 vijftigplussers. De deelnemers werden over een tijdspanne van 25 jaar gevolgd. En wat blijkt? Na een grondige analyse komen de onderzoekers tot de ontdekking dat te weinig slaap op latere leeftijd in verband kan worden gebracht met multimorbiditeit (het voorkomen van twee of meer – vaak chronische – ziekten bij dezelfde persoon).
Multimorbiditeit
Het komt erop neer dat vijftigplussers die per nacht vijf uur of minder slapen, een grotere kans hebben op meer dan één chronische ziekte (zoals hartaandoeningen, kanker of diabetes) dan leeftijdsgenoten die per nacht zeven uur slapen. Op vijftigjarige leeftijd is het risico op multimorbiditeit door slaaptekort 30 procent groter, op zestigjarige leeftijd 32 procent en op zeventigjarige leeftijd 40 procent. De bevindingen tonen onomstotelijk aan hoe ernstig ons lichaam door slaapgebrek kan worden aangetast. “Wat dat betreft waren onze resultaten overigens in overeenstemming met onze verwachting,” legt onderzoeker Séverine Sabia in gesprek met Scientias.nl uit. “Eerdere studies hebben slaaptekort al in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, diabetes en depressie. Veel ouderen lijden echter aan meerdere chronische ziektes. Tot nu toe was het onduidelijk in hoeverre de slaapduur geassocieerd is met dit risico op multimorbiditeit.”
Oorzaken
Een prangende vraag is natuurlijk wat er precies aan het ontdekte verband ten grondslag ligt. “Verschillende biologische mechanismen kunnen het verklaren,” vertelt Sabia. “We weten dat slaap heel belangrijk is voor de regulatie van verschillende lichaamsfuncties. Wanneer deze worden ontregeld, kan dit leiden tot een verhoogd risico op verschillende chronische aandoeningen. Vervolgens neemt ook de kans op een tweede ziekte toe.”
Slapeloosheid
Het zijn tamelijk verontrustende bevindingen. Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid, komen namelijk vaak onder ouderen voor. Naarmate mensen ouder worden, verandert hun slaappatroon. Ze worden vaker wakker, slapen lichter en brengen minder tijd door in hun diepe slaap. En dat kan ertoe leiden dat ze steeds minder uren slapen. “In onze studie sliep ongeveer acht procent van de 70-jarige deelnemers vijf uur of minder,” aldus Sabia.
Sterfte
De gevolgen van te weinig slaap reiken vervolgens ver. Niet alleen omdat dit de kans op multimorbiditeit vergroot, maar ook omdat dit fataal kan zijn. De onderzoekers ontdekten dat een slaapduur van vijf uur of minder op vijftigjarige leeftijd geassocieerd is met een 25 procent hoger risico op overlijden. “Dit heeft voornamelijk te maken met het gevonden verband tussen slaapgebrek en meerdere chronische aandoeningen, die op hun beurt de kans op sterfte vergroten,” verklaart Sabia.
Goede nachtrust
De studie onderstreept dat we het belang van een goede nachtrust niet moeten onderschatten. “Het is heel belangrijk om te proberen een levensstijl en slaapgewoonten aan te nemen die een goede nachtrust bevorderen,” zegt Sabia. “Ga op tijd naar bed, probeer fel licht te mijden en kijk een halfuur voor het slapengaan niet meer naar een scherm.”
Heb jij moeite om voldoende te slapen? Misschien kunnen enkele tips je helpen. Volgens de Sleepfoundation zijn er enkele eenvoudige manieren waarop je je slaapkwaliteit kunt verbeteren. Daarbij is het met name belangrijk om slaap te prioriteren. Het kan verleidelijk zijn om korter te slapen om in plaats daarvan te werken, te studeren, te socializen of te sporten. Maar het is echt van vitaal belang om slaap ook als een prioriteit te zien. Ga daarom elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed en sta rond dezelfde tijd op. Probeer bovendien voor het slapengaan in een staat van rust te komen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van zachte muziek, lichte lichaamsoefeningen of door nog een paar bladzijden te lezen. Ook kunnen meditatie of ademhalingstechnieken helpen om beter in slaap te vallen. Probeer gedurende de dag voldoende te bewegen, beperk de hoeveelheid koffie en alcohol (zeker voor het slapengaan) en eet ook niet te laat op de avond. Wat je slaapkamer betreft: zorg voor een comfortabele matras en hoofdkussen en verduisterende gordijnen. Stel een koele, maar comfortabele slaapkamertemperatuur in – zo rond de 18 graden Celsius. Ook kunnen kalmerende geuren – zoals die van lavendel – leiden tot een rustigere gemoedstoestand.
In sommige gevallen is de oplossing echter niet zo simpel. Denk bijvoorbeeld aan mensen die lijden aan chronische slaapproblemen. “Verschillende factoren kunnen inderdaad invloed hebben op de slaapkwaliteit,” aldus Sabia. “Het is daarom belangrijk om ook de oorzaak van het slaapprobleem aan te pakken. Wanneer het probleem bijvoorbeeld verband houdt met angst of depressie, dan kan het helpen om een arts te raadplegen om zo hulp te krijgen.”
Al met al laten onderzoekers – wederom – zien hoe belangrijk een goede nachtrust is. Wie goed en lekker slaapt, wordt niet alleen meer uitgerust wakker en voelt zich fitter, maar is ook nog eens langer gezond én leeft langer. Reden genoeg om vanavond maar eens vroeg onder de wol te kruipen. Welterusten!
