Hoewel fluoride je tanden sterk houdt en gaatjes helpt voorkomen, kleven er ook behoorlijk wat gezondheidsrisico’s aan (met name voor kinderen). Moeten we die dan maar op de koop toenemen? Nee hoor, want een natuurlijke tandpasta blijkt net zo effectief, zo tonen onderzoekers aan.
De kans is groot dat de tube tandpasta die in jouw badkamer ligt, fluoride bevat. En dat is ook niet zo gek. Het is namelijk aangetoond dat fluoride je tanden beschermt en gaatjes helpt voorkomen. Toch is het gebruik van fluoride niet helemaal veilig. Daarom zoeken wetenschappers naarstig naar alternatieven. Een kanshebber is hydroxyapatiet, een veelgebruikt ingrediënt in natuurlijke tandpasta tabletten, waarvan is aangetoond dat het je tanden witter maakt en gevoelige tanden vermindert. Maar werkt hydroxyapatiet ook ter voorkoming van gaatjes? Een nieuw onderzoek stemt hoopvol.
Het gevaar van fluoride
Wanneer je dagelijks je tanden poetst met fluoride, wil dat niet meteen zeggen dat je daarmee je gezondheid schaadt. Fluoride kan namelijk pas kwaad wanneer je grote hoeveelheden doorslikt. Een teveel aan fluoride tast namelijk de nieren, botten, zenuwen en spieren aan en zou volgens critici zelfs kankerverwekkend zijn. “Ook tonen steeds meer onderzoeken neurotoxische effecten van fluoride aan,” vertelt onderzoeker Elzbieta Paszynska in gesprek met Scientias.nl. Waarschijnlijk zul je zelf niet zo vaak fluoride inslikken, maar dat kan anders zijn voor kinderen. “Daarom wordt er over het algemeen een zeer lage dosis aanbevolen voor baby’s en peuters,” vervolgt Paszynska. “Denk in dit geval aan een toefje ter grootte van een rijstkorrel of erwt. Zo weinig fluoride vermindert echter wel de doeltreffendheid van het tandenpoetsen.” De vraag is dan ook of zulke kleine hoeveelheden gaatjes helpen voorkomen.
Hydroxyapatiet
In de zoektocht naar een doeltreffend alternatief, kwam Paszynska samen met haar collega’s bij hydroxyapatiet uit. Hydroxyapatiet is een mineraal dat ontstaat uit de verbinding tussen calcium en fosfaat. “Onze botten, tanden en kiezen bestaan er voor een deel uit,” zegt Paszynska. Er is bovendien al eerder aangetoond dat het helpt bij orale aandoeningen, zoals tandvleesontstekingen.
Vervangen
In de nieuwe studie wilde Paszynska achterhalen of hydroxyapatiet mogelijk fluoride zou kunnen vervangen. Daarvoor zou het echter wel gaatjes moeten helpen voorkomen. Om dat uit te zoeken, rekruteerden de onderzoekers 189 proefpersonen tussen de 18 en 45 jaar oud, die gedurende 18 maanden hun tanden poetsten met hydroxyapatiet of fluoride. Hoewel het natuurlijke mineraal al eerder is getest bij mensen met een minder goed gebit, is dit de eerste keer dat de effectiviteit bij mensen met gezonde tanden werd beoordeeld.
Studie
Alle proefpersonen hadden aan het begin van de onderzoeksperiode minstens 10 tanden zonder gaatjes en hadden geen bestaande tandproblemen. Alle vrijwilligers kregen een elektrische tandenborstel en hydroxyapatiet-tandpasta of fluoride-tandpasta aangereikt. Noch de proefpersonen, noch de onderzoekers wisten met welke tandpasta een bepaalde deelnemer poetste. Naast de tandpasta mochten de deelnemers geen andere mondverzorgingsproducten gebruiken. De proefpersonen werden gevraagd om hun tanden tweemaal per dag op hetzelfde tijdstip (het liefst na een maaltijd) drie minuten lang te poetsen.
Bevindingen
Na achttien maanden maakten de onderzoekers de balans op. En wat blijkt? De proefpersonen die hydroxyapatiet-tandpasta hadden gebruikt, hadden niet meer kans op gaatjes dan de deelnemers die hun tanden met fluoride hadden gepoetst. Bijna 90 procent van de deelnemers in beide groepen had geen nieuwe gaatjes gekregen. Dit betekent dat hydroxyapatiet-tandpasta dus net zo goed werkt als tandpasta met fluoride om gaatjes te voorkomen. “Hydroxyapatiet is dus een effectief alternatief voor fluoride dat dagelijks kan worden gebruikt,” aldus Paszynska.
Veilig
Het grote voordeel van hydroxyapatiet ten opzichte van fluoride is dat het volkomen veilig is. “Zelfs als kinderen het onbedoeld doorslikken,” benadrukt Paszynska. Daarnaast heeft het ook geen andere vervelende bijwerkingen. “Tijdens de studie ontdekten we geen nadelige effecten bij volwassen proefpersonen. Een bijkomend voordeel is bovendien dat het tevens een zacht blekend effect heeft en werkt tegen gevoelige tanden. Het kan een onmiddellijke en langdurige pijnverlichting bieden.”
Gaatjes voorkomen
In feite is het mineraal op sommige vlakken zelfs effectiever dan fluoride. “Hydroxyapatiet is een calciummineraal en kan dus fungeren als calciumbron in tandplak,” legt de onderzoeker uit. “Daarnaast remt hydroxyapatiet de demineralisatie van tanden – een belangrijke stap naar een gaatje – en draagt het bij aan remineralisatie – wat beschadigde tanden versterkt. Dit doet het ook in diepere glazuurlagen. Fluoride leidt ‘slechts’ tot een oppervlakkige remineralisatie van het buitenste tandoppervlak.”
Dat er nu is aangetoond dat hydroxyapatiet een doeltreffend alternatief is voor fluoride, is veelbelovend. Steeds meer mensen zijn namelijk op zoek naar veilige alternatieven. En zoals nu blijkt, zou hydroxyapatiet dat zomaar eens kunnen zijn. “Tandartsen over de hele wereld zullen moeten worden geïnformeerd over de eigenschappen van hydroxyapatiet,” betoogt Paszynska. “Daarnaast zouden ook veel meer mensen erover ingelicht moeten worden en betere toegang moeten krijgen tot mondverzorgingsproducten met hydroxyapatiet. We hopen dat onze klinische studie een stap vooruit is.”
