Michelangelo was een grootse kunstenaar, maar een vrij kleine man, zo schrijven onderzoekers.
De werken van Michelangelo Buonarroti zijn wereldberoemd. Maar van de kunstenaar zelf weten we heel weinig. In een poging meer over hem te weten te komen, hebben onderzoekers nu zijn vermeende schoenen onder de loep genomen en gebruikt om een inschatting te maken van zijn lengte. Het onderzoek wijst uit dat de grote kunstenaar klein van stuk was; hij zou ongeveer 1.60 meter lang zijn geweest. Dat is te lezen in het blad Anthropologie.
Schoenen van Michelangelo
Onderzoekers bogen zich voor de studie zoals gezegd over schoeisel waarvan sterk vermoed wordt dat het aan Michelangelo heeft toebehoord. Het gaat om twee schoenen en een slipper. Het schoeisel is afkomstig uit het Casa Buonarroti Museum; een woning die aan Michelangelo toebehoorde en later is omgetoverd tot museum. “Het Casa Buonarroti Museum staat vol objecten die aan Michelangelo hebben toebehoord en daaronder bevindt zich ook dit schoeisel,” zo vertelt onderzoeker Elena Varotto, als antropoloog en bioarcheoloog verbonden aan het FABAB (Forensic Anthropology, Paleopathology and Bioarchaeology) Onderzoekscentrum in Italië. Hoewel niet met zekerheid gesteld kan worden dat de schoenen ook echt aan Michelangelo hebben toebehoord, zijn er overtuigende aanwijzingen dat dat wel het geval is. “Zo past de stijl (van de schoenen, red.) volgens de historica Elisa Tosi Brandi, verbonden aan de Universiteit van Bologne en expert als het gaat om modegeschiedenis, bij de tijd waarin Michelangelo leefde.”
Meten
Om een beeld te krijgen van de lengte van Michelangelo werden de schoenen en slipper heel nauwkeurig opgemeten. Vervolgens lieten de onderzoekers er een formule op los die een paar jaar geleden ontwikkeld is en die het mogelijk maakt om op basis van de afmetingen van handen of voeten vast te stellen hoe lang iemand is. En afgaand op het schoeisel concluderen de onderzoekers dat Michelangelo rond de 1.60 meter lang moet zijn geweest.
Vasari
Het is in lijn met wat Giorgio Vasari – een tijdgenoot van Michelangelo en auteur van verschillende biografieën van Italiaanse kunstenaars – zijn lezers toevertrouwde. “Vasari schreef dat Michelangelo een gemiddelde lengte had,” aldus onderzoeker Francesco M. Galassi, tevens verbonden aan het FABAB Onderzoekscentrum. “Dat komt overeen met onze schatting en schattingen van de lengte van Toscaanse populaties uit de tijd die terug te vinden zijn in de antropologische literatuur.”
Niet verrassend
De resultaten van het onderzoek komen voor de betrokken wetenschappers dus niet als een verrassing. Maar Galassi kan zich voorstellen dat anderen wel enigszins verbaasd zijn over het feit dat Michelangelo maar klein van stuk was. “En wel vanwege het veelvoorkomende (onwetenschappelijke) idee dat langere mensen intelligenter zijn.” Met die aanname in gedachten kan het vreemd zijn om te ontdekken dat een man die met zijn kunst met kop en schouders boven andere uitstak, zelf qua bouw maar heel gewoon was.
Belangrijk onderzoek
Het onderzoek is volgens Varotto heel belangrijk. “We weten veel over Michelangelo’s artistieke producties, maar veel minder over hemzelf.” In het verleden zijn er wel studies verschenen die meer inzicht gaven in het persoonlijk leven van Michelangelo en bijvoorbeeld suggereerden dat zijn handen in de laatste fase van zijn leven sterk aangetast waren door artritis. Ook is er wel gesuggereerd dat hij hinder ondervond van jicht. Dergelijke beweringen waren echter altijd gebaseerd op indirecte bronnen; portretten van Michelangelo of zijn eigen schrijfsels. Dit nieuwe onderzoek is duidelijk heel anders; om de lengte van de grote meester vast te stellen, werd direct bewijs gebruikt: het schoeisel dat Michelangelo achterliet.
Of de lengte die uit de metingen van deze schoenen komt rollen echt een goed beeld geven van de lengte van Michelangelo, blijft natuurlijk gissen. En de onderzoekers erkennen dat ook. Om de lengte van Michelangelo met zekerheid vast te stellen, moeten eigenlijk zijn resten worden opgegraven. Maar dat gaat op korte termijn – mede op basis van ethische overwegingen – niet gebeuren. En dus moeten we het doen met wat zijn schoenen ons, meer dan 450 jaar nadat de wereldberoemde kunstenaar overleed, vertellen.