Stof lanceren vanaf de maan om zonlicht tegen te houden, het klinkt als toekomstmuziek, maar de mogelijkheid komt dichterbij en het zou zomaar eens serieus kunnen helpen om de opwarming van de Aarde tegen te gaan.
Het lijkt namelijk nu veilig en technisch mogelijk om zo’n zonnescherm te creëren tussen de Aarde en de zon. Daarvoor moet dan wel om de paar dagen stof worden afgeschoten vanaf de maan. Zo bereikt minder zonlicht de Aarde, waardoor de planeet afkoelt.
Minder zonlicht op aarde
Het is een futuristisch plan waar al langer in verschillende vormen over wordt nagedacht: een kunstmatige barrière opwerpen tussen de zon en de aarde om klimaatverandering tegen te gaan. In het boek SuperFreakonomics uit 2009 staat bijvoorbeeld al een hoofdstuk over de mogelijkheid om zwaveldioxide (SO2) in de stratosfeer te schieten om de aarde tijdelijk af te koelen. De schrijvers baseren zich hierbij onder andere op de enorme uitbarsting in 1883 van de Krakatau-vulkaan in Indonesië, waarbij 20 miljoen ton SO2 vrijkwam. De wereld was toen vijf jaar lang enkele graden kouder dan normaal, omdat minder zonlicht het aardoppervlak bereikte. Maar critici schoten dit wilde plan vrijwel direct af.
Lagrange Points
Maar het idee bleef bestaan. Wetenschappers van de University of Utah gaan nu nog een stap verder en hebben verschillende scenario’s doorgerekend voor een haalbare strategie om zonlicht tegen te houden. Ze overwogen om satellietschermen te plaatsen of andere objecten of stofdeeltjes buiten onze dampkring te brengen. Uiteindelijk kwamen ze tot de conclusie dat de meest efficiënte manier om een of twee procent van het zonlicht te blokkeren – dat is al genoeg om de huidige klimaatopwarming teniet te doen – is om stofdeeltjes te lanceren vanaf de maan. Voor een optimale werking moet het stofspoor precies naar het Lagrange Point worden geschoten. Er zijn twee Lagrange Points rondom de aarde. L1 is het dichtstbijzijnde punt tussen de aarde en de zon waar de zwaartekrachten in evenwicht zijn. De James Webb-ruimtetelescoop bevindt zich op L2, een Lagrange-punt aan de andere kant van de aarde.
“De basis van ons idee is om een beperkte hoeveelheid materiaal te gebruiken om in een speciale baan tussen de aarde en de zon te plaatsen en daar uit elkaar te laten vallen. Op deze manier kunnen we veel zonlicht blokkeren met een kleine hoeveelheid massa”, vertelt hoogleraar natuurkunde en astronomie Ben Bromley tegen Scientias.nl. “Ons onderzoek richtte zich hoofdzakelijk op de conceptvraag. Ik kan alleen maar gissen naar de tijd en de kosten die zo’n gigantisch ruimteproject met zich meebrengen. Het zal in ieder geval een astronomisch bedrag zijn, maar vergeet niet dat de gevolgen van klimaatopwarming ook een enorm kostenplaatje hebben.”
Stofkanon op de maan
Het is een fascinerend idee om vier miljard jaar oud maanstof te gebruiken om de door de mens in tweehonderd jaar veroorzaakte klimaatopwarming tegen te gaan. Het ruimtegruis werkt in de berekeningen korte tijd heel goed, maar wordt dan al snel uit koers geblazen door de zonnewinden, straling en zwaartekracht in ons zonnestelsel. Elke paar dagen is er een nieuwe lading stof nodig om richting het Lagrange Point te schieten en aangezien het enorm veel kracht kost om het stof iedere keer vanaf de Aarde te lanceren, vanwege de zwaartekracht en de atmosfeer, is het volgens de onderzoeker een beter idee om dit vanaf de maan te gaan doen, ook al moet er daar dan eerst een basis worden gebouwd.
Niet te zien
Veel zullen mensen er op het eerste gezicht niet van merken, verwacht Bromley. “Aangezien de stofdeeltjes maar een fractie van het zonlicht tegenhouden, is het verschil vanaf de Aarde met het blote oog nauwelijks te zien. De stofdeeltjes verspreiden zich over de volle breedte van de zonneschijf.” Maar wat gebeurt er eigenlijk met het stofspoor nadat het uit elkaar is gevallen? Gaan we daar in de toekomst geen last mee krijgen? “We weten dat de deeltjes in ieder geval niet neervallen op aarde, op de maan of op onze satellieten. Maar het is onduidelijk of het gruis in de toekomst nog schade kan berokkenen bij ruimtereizen of iets dergelijks. Mocht dit concept echt worden uitgevoerd, dan zal eerst extra onderzoek hiernaar nodig zijn”, legt Bromley uit.
Astronomische parasol
Er zijn ook scenario’s doorgerekend, waarbij een meer permanente barrière wordt gevormd. “Sterrenkundige J. Roger Angel kwam met het idee om een vloot met een heleboel kleine bestuurbare satellieten in te zetten. Het probleem is dat bij Lagrange Point 1 het gebied dat je moet bestrijken erg groot is. Het gaat hier om een vlak van honderden bij honderden kilometers”, aldus de professor.
Bromley ziet zijn plan als een noodoplossing. “We zijn geen experts in klimaatverandering of de raketwetenschap die nodig is om massa van de ene plaats naar de andere te verplaatsen, maar we hebben wel onderzocht hoe verschillende soorten stof het zonlicht kunnen tegenhouden op verschillende plekken in ons zonnestelsel. Verder maken we de effectiviteit van deze aanpak overzichtelijk. Het zou doodzonde zijn om een alternatieve oplossing als deze voor het enorme klimaatprobleem op aarde niet door te rekenen. Onze strategie zou een optie kunnen zijn om tijd te kopen in de race tegen de klok, nu de tekenen van de destructieve klimaatverandering steeds duidelijker worden.”
Minder uitstoot
Maar ook de professor vindt dat in de eerste plaats de CO2-uitstoot omlaag moet. “Ons concept is een interessant onderdeel van een groter internationaal plan om klimaatverandering tegen te gaan. De belangrijkste stap is echter om de oorzaken van de opwarming van de aarde aan te pakken en de hoeveelheid broeikasgassen in onze eigen atmosfeer drastisch te verminderen”, besluit Bromley.
