Hoewel we al wisten dat bomen in staat zijn om aanzienlijke hoeveelheden van het door ons uitgestoten koolstofdioxide op te nemen, blijkt nu dat jonge bomen echt uitblinken in het vastleggen van koolstof.
Bomen zijn van essentieel belang voor het reguleren van ons klimaat. Dat komt omdat ze over het vermogen beschikken om aanzienlijke hoeveelheden koolstofdioxide (CO2) op te slaan. Ze absorberen atmosferische CO2 en houden de aarde zo koeler. Bossen worden dan ook al geruime tijd beschouwd als een waardevol wapen in de strijd tegen klimaatverandering. Maar hoeveel CO2 slaan bossen wereldwijd eigenlijk precies op?
Koolstofopslag
Om beter te begrijpen hoe ons klimaatsysteem werkt en om veranderingen te kunnen voorspellen, moeten wetenschappers kunnen meten hoeveel koolstof er wordt opgeslagen. Helaas hebben ze tot nu toe moeite gehad met deze metingen vanwege onzekerheden over de hoeveelheid koolstof die zich in landvegetatie bevindt. Dit heeft het lastig gemaakt om een nauwkeurige schatting te maken van het mondiale koolstofevenwicht.
Satelliet
In een nieuwe studie hebben onderzoekers daarom de hulp in geschakeld van ESA’s Soil Moisture and Ocean Salinity (SMOS)-satelliet. Deze satelliet bevindt zich sinds 2009 in een baan om de aarde en is uitgerust met een speciale radiometer om gegevens te verzamelen in het L-band-microwavebereik. Deze gegevens helpen bij het maken van wereldkaarten die laten zien hoe vochtig de grond is en hoe zout de oppervlaktewateren van de oceanen zijn. Hierdoor kunnen onderzoekers beter inschatten hoeveel levende houtige vegetatie er is. Uiteindelijk kan dit helpen om veranderingen in de hoeveelheid koolstof die op het land wordt opgeslagen, wereldwijd vast te stellen. “Het gebruik van gegevens van de SMOS-satelliet heeft ons waardevolle inzichten gegeven over hoeveel koolstof er wereldwijd in landvegetatie wordt opgeslagen,” legt onderzoeker Philippe Ciais uit. “De resultaten van deze studie zijn belangrijk omdat ze ons kunnen helpen om beter te begrijpen hoe de koolstofbalans op aarde werkt.”
510 miljoen ton koolstof
Na analyse van de gegevens van de SMOS-satelliet, komen de onderzoekers tot een opvallende ontdekking. Zo blijkt dat de hoeveelheid opgeslagen koolstof tussen 2010 en 2019 jaarlijks gemiddeld met 510 miljoen ton toenam. Deze toename is vooral te danken aan boreale en gematigde bossen. Tropische bossen lieten slechts een kleine toename zien. Dit komt waarschijnlijk omdat tropische bossen veel te maken hebben met ontbossing en veranderingen veroorzaakt door de landbouw.
Jonge bomen
Verrassend genoeg ontdekte het team dat vooral jonge en middeloude bossen (dus bossen waarin bomen tussen de 50 en 140 jaar oud zijn) een grote rol spelen bij het opnemen van atmosferische CO2 en het opbouwen van biomassa. Bossen die ouder zijn dan 140 jaar blijken daarentegen ongeveer koolstofneutraal, wat tegen de verwachtingen van vegetatiemodellen indruist.
Kampioenen
Kortom, jonge bomen zijn ware kampioenen in het vastleggen van koolstof. Hoewel we zoals gezegd al wel wisten dat bossen CO2 uit de atmosfeer opnemen en opslaan, blijkt nu dat niet alle wouden dit blijkbaar in dezelfde mate doen. “De modellen die worden gebruikt om te voorspellen hoeveel koolstof een bos kan opslaan, houden meestal geen rekening met hoe bossen verouderen,” legt onderzoeker Hui Yang uit. “ Hierdoor wordt vaak overschat hoeveel koolstof oude bossen kunnen opnemen en onderschat hoeveel koolstof boreale en gematigde bossen eigenlijk vastleggen.”
Klimaatverandering
De bevindingen uit de studie betekenen dat we in de strijd tegen klimaatverandering jonge bomen misschien meer in overweging moeten nemen. “Ons onderzoek benadrukt dat de leeftijd van een bos een cruciale factor is bij het voorspellen van de koolstofdynamiek in een veranderend klimaat,” stelt Yang. “Een manier om bossen milieuvriendelijker te beheren, is door het kappen van jonge bomen uit te stellen of dit simpelweg minder vaak te doen.”
Parijse klimaatakkoord
De resultaten zijn van groot belang voor onze inspanningen om klimaatverandering een halt toe te roepen. Ze helpen ons ook te beoordelen of we op de goede weg zitten om de doelen van het Parijse klimaatakkoord te bereiken, waarin landen hebben afgesproken ernaar streven om tegen 2050 CO2-neutraal zijn. “De resultaten van het onderzoek zijn belangrijk voor onze inspanningen om klimaatverandering te bestrijden,” zegt Ciais. “Ze helpen ons beter te begrijpen hoeveel koolstof er in de wereld is, wat cruciaal is om te zien of we de doelstellingen van het Parijs-akkoord kunnen halen.”
Dankzij de SMOS-satelliet hebben onderzoekers nu een beter beeld van hoeveel koolstof bossen opnemen. Maar mogelijk zal onze kennis hierover in de toekomst nog verder worden verfijnd. Er staat namelijk nog een andere belangrijke ESA-missie op de planning, genaamd Biomass, die volgend jaar zal worden gelanceerd. Deze satelliet zal een nog beter inzicht verschaffen in de hoeveelheid koolstof in bossen. Het zal een geavanceerde radar gebruiken om essentiële gegevens te verzamelen over de gezondheid van bossen en hoe ze evolueren, waardoor we beter zullen begrijpen hoe wouden bijdragen aan de koolstofcyclus. “Omdat de koolstofcyclus zo belangrijk is voor ons klimaatsysteem en onze planeet, zijn we momenteel bezig met de voorbereiding van de Biomass Earth Explorer-missie,” zegt Simonetta Cheli, directeur van het Earth Observation Programma van ESA. “Deze missie zal zich richten op het meten van de hoogte van bossen en bepalen hoeveel biomassa ze hebben. De informatie die we krijgen van deze satelliet zal niet alleen ons begrip van de koolstofcyclus verbeteren, maar ook helpen bij internationale inspanningen om koolstofuitstoot door ontbossing en landdegradatie te verminderen.”
