In 2050 moet vrijwel alle energie in Nederland opgewekt worden uit duurzame bronnen. En de veelbelovende Haliade X moet een grote duit in het zakje doen.
Het duurt niet lang meer voordat ’s werelds grootste en krachtigste windturbine op de Maasvlakte in Rotterdam zal pronken. Het gevaarte is zeker 260 meter hoog en heeft bladen van maar liefst 107 meter; een tot nu toe ongekende grootte. Bovendien beschikt de windturbine over een capaciteit van 12 megawatt, waarmee één turbine ruim 16.000 huishoudens van energie kan voorzien. “Dit soort turbine is de eerste ter wereld die gebouwd wordt,” vertelt onderzoeksleider en programmamanager Windenergie bij ECN.TNO Peter Eecen aan Scientias.nl. “Het is het nieuwste van het nieuwste. We zijn dan ook heel trots dat deze naar de Maasvlakte komt.”
Proefdraaien
De enorme windturbine zal op de Maasvlakte worden getest voor een periode van vier jaar. En als alles voorspoedig verloopt, zullen na die testperiode andere Haliade-X windturbines op zee verrijzen. Rotterdam lijkt om een tal van redenen de meest geschikte plek om de windturbine te laten proefdraaien. “Het is niet handig om de turbine gelijk op zee te plaatsen, aangezien het in dat geval heel duur wordt om er veelvuldig naar toe te gaan,” legt Eecen uit. “Vandaar dat het handig is om hem precies aan de rand van zee te bouwen, waar hij toch zeewind opvangt.” De komende tijd zal Eecen samen met zijn team van ECN.TNO de windturbine grondig gaan onderzoeken. Zo willen ze door middel van metingen en analyses bekijken of alles naar behoren werkt. “Na negen maanden zal de turbine wel gecertificeerd zijn,” zegt Eecen.”Dan kan dit type turbine in principe offshore gebouwd worden.”
Wind
De windturbines zullen uiteindelijk op een aantal verschillende plekken op de Noordzee verrijzen. Hier worden namelijk een aantal windparken gebouwd. Het kabinet heeft vastgesteld waar deze parken precies gaan komen (zie kaart hieronder). Dit alles heeft het beoogde doel om langzamerhand de overstap te maken naar het opwekken van energie uit duurzame energiebronnen. In 2020 moet namelijk 14 procent van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen worden opgewekt. In 2030 is dat 37 procent en in 2050 moet de energievoorziening bijna helemaal duurzaam zijn. Hoewel er op zowel zon- als windenergie ingezet wordt, lijkt windenergie voor Nederland de meest geschikte vorm. “We hebben geluk dat we een groot stuk zee hebben dat niet heel diep is en waar veel wind staat,” legt Eecen uit. Bovendien bevinden zich er in de buurt goede havens en (industriële) energieverbruikers.
Zee
Dat de windparken voor een groot deel op zee zullen worden geplaatst, is niet zonder reden. “Op zee is er veel ruimte,” legt Eecen desgevraagd uit. “Ook hebben mensen er op zee minder last van. Want laten we eerlijk zijn, uiteindelijk wil niemand een windturbine in de achtertuin.” Op zee zijn er echter weer andere zaken waar rekening mee gehouden moet worden. Denk bijvoorbeeld aan scheepvaartroutes en het effect van zulke parken op de natuur, zoals vogels en vissen. Maar volgens Eecen wordt er met alle gebruikers op zee zorgvuldig rekening gehouden. “De aangewezen gebieden zijn niet zomaar gekozen,” zegt hij. “Het zijn gebieden die zogezegd ‘over’ zijn en buiten scheepvaartroutes liggen. Bovendien zijn sommige routes ook al verlegd omdat het handiger is voor de schepen zelf.” Ook qua natuur is er volgens Eecen niet veel te vrezen en kunnen de windparken juist helpen om de natuur te doen opleven. “De Noordzee is bijna een woestijn onder water,” zegt hij. “De windparken bieden wat dat betreft een mooie kans om de natuur een handje te helpen, bijvoorbeeld door kunstmatige riffen te creëren. Nu is alles zand. Maar met een kunstmatig rif kunnen plantjes zich op de zeebodem nestelen. Dit trekt op zijn beurt weer visjes aan waardoor er een hele nieuwe biotoop ontstaat.” Bovendien liggen er plannen om zeewier op de Noordzee te kweken. “Wij denken dat dit heel goed samen kan met de bouw van de windparken,” betoogt Eecen. “Tussen de windturbines in is er bijvoorbeeld veel ruimte. Daar zou prima zeewier gekweekt kunnen worden. Collega’s bij ECN.TNO zijn druk bezig om daar de technologie voor te ontwerpen en met name de synergie met windparken te onderzoeken.”
Klimaatakkoord
De windparken zullen echter wel een redelijk groot gebied in beslag gaan nemen. “Om de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te realiseren hebben we ongeveer een kwart van het oppervlak van de Noordzee nodig,” zegt Eecen. “Maar willen we onze eigen duurzame energie opwekken, dan is het toch het aantrekkelijkst op dit op de Noordzee te doen. Het levert bovendien werkgelegenheid en economische ontwikkeling op. Het is tevens ook niet verkeerd om een economie te hebben die deels is gebaseerd op een sector die vanuit Nederland bedreven wordt. Nu stoppen we veel geld in olie en gas dat afkomstig is uit het Midden-Oosten. Maar met de windparken wordt het veel meer in Nederland besteed. En zoals iedereen kan zien is gaswinning uit Groningen ook niet het antwoord. We zullen het toch op een andere manier moeten aanpakken.”
Haliade X
Terug naar de Haliade X windturbine. Want hoewel er op de windparken meerdere soorten windturbines zullen verrijzen, zal de nieuwe Haliade X ook zeker een belangrijke duit in het zakje gaan doen. “Uiteindelijk zal er 50-75GW offshore wind worden opgewekt, vergelijkbaar met ongeveer 6000 Haliade X windturbines,” schat Eecen in. Elk van deze windturbines kan 16.000 gezinnen van energie voorzien. Dit is waarschijnlijk nog niet eens het eindstation. Zo zouden ze mogelijk nóg meer energie kunnen opwekken. “Het vermogen zal waarschijnlijk niet verdubbelen – dan moet je weer een nieuwe bouwen – maar we kunnen altijd proberen er meer uit te krijgen,” zegt Eecen. “Mogelijk levert het dan toch een paar procent op. En één procent op 16.000 is toch weer 160 woningen.”
Nog groter en beter
Eecen denkt dat er in de toekomst nog betere en efficiëntere windturbines op het toneel zullen verschijnen. “We zullen gedurende de testperiode ook alweer bezig gaan om de volgende generatie technologie te ontwerpen,” zegt hij. “We willen ‘m nog efficiënter krijgen en nieuwe innovaties uitproberen om de modellen te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan de aerodynamica, zoals de luchtstroming rond het rotorblad.” Ook zou het kunnen dat ze in de toekomst nóg groter gaan worden. “Voor nu blijft de Haliade-X wel even de grootste,” zegt Eecen. “Ik verwacht wel dat hij nog een upgrade gaat krijgen, met bijvoorbeeld grotere bladen, of dat hij met dezelfde bladen een groter vermogen kan krijgen. Maar over een jaar of vijf bestaat er vast wel weer een grotere turbine. We hebben bijvoorbeeld al gekeken naar een 20 megawatt windturbine. Hoewel het niet onmogelijk is om deze te bouwen, is hij op dit moment nog te duur. Maar wellicht dat dat in de loop van de tijd verandert.”
De verwachting is dat grote turbines zoals de Haliade X een duidelijk verschil gaan maken en ons land helpen om over te stappen op duurzame energie. Windenergie zal immers de basis gaan vormen voor ons energiesysteem. Wel is er nog een lange weg te gaan. Want hoewel de overstap naar duurzame energie stapsgewijs verloopt, is 37 procent in 2030 naar 100 procent in 2050 toch een immense brug. Of dat gaat lukken? “Ik denk het wel,” stelt Eecen. “We moeten echter wel hard blijven werken aan nieuwe innovaties en implementaties om dit doel te halen.”
