De explosie ontstond toen de Russen de waterstofbom Tsar Bomba in 1961 tot ontploffing brachten.
In oktober 1961 bracht de Sovjet-Unie de krachtigste atoombom in de geschiedenis tot ontploffing boven een afgelegen eiland. Met een slordige 50 megaton was dit de krachtigste door mensen veroorzaakte explosie ooit. Rusland heeft nu veertig minuten van het tot nu toe geclassificeerde beeldmateriaal van deze explosie vrijgegeven. Op de beelden is de gehele reis van de bom – van fabricage tot paddestoelwolk – te aanschouwen.
Bekijk de nieuw vrijgegeven beelden hierboven. Vanaf ongeveer minuut 21 is de ontploffing te zien.
Tsar Bomba
Dat het kernwapen de bijnaam ‘Tsar Bomba’ (ofwel tsarenbom) kreeg, is na het kijken van het filmpje niet heel verwonderlijk. De beelden laten zien hoe grotesk Tsar Bomba daadwerkelijk was: hij woog 24 ton en was ongeveer net zo lang als een dubbeldekker bus. Een bommenwerper aan boord van een vliegtuig bracht het wapen naar de Nova Zembla-eilanden. Vervolgens liet hij het wapen vallen dat bungelend aan een parachute een weg naar beneden vond. De ontploffing had een enorme lichtflits tot gevolg. Zo’n veertig luttele seconden na de explosie was de voortvloeiende wolk gegroeid tot dertig kilometer en bereikte uiteindelijk een ongekende hoogte van 60 tot 65 kilometer. Bovendien was de lichtflits op meer dan 900 kilometer afstand nog te zien en was de ongelofelijke hitte binnen 250 kilometer te voelen.
Krachtig
De explosie was ongekend krachtig. Tsar Bomba is dan ook geschiedenisboeken ingegaan als de krachtigste explosie die mensen ooit hebben veroorzaakt. Deze was zelfs tien keer de kracht van alle explosieven samen die in de Tweede Wereldoorlog zijn gebruikt. Bovendien was de bom duizenden keren sterker dan de kernwapens die de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog boven Hiroshima en Nagasaki tot ontploffing brachten. Dat de Sovjet-Unie het enorme kernwapen dan ook ten tijde van de Koude Oorlog testte, was natuurlijk niet voor niets. Want met dit wapen zette de Sovjet-Unie zichzelf goed op de kaart. Gelukkig raakte niemand bij de test van Tsar Bomba gewond en is een dergelijke bom nadien nooit meer getest.
Waterstofbom
De bom die de Sovjet-Unie op het eiland Nova Zembla afvuurde, was een heuse waterstofbom. Dit is een machtig massavernietigingswapen. De bouw van zo’n krankzinnig wapen is nog niet zo eenvoudig. Het vereist allereerst dat je in staat bent om een atoombom te bouwen. Die heb je nodig om de kernfusie in een waterstofbom op gang te brengen. Een waterstofbom haalt zijn explosieve kracht namelijk uit de kernfusie van waterstofatomen. Maar dergelijke atomen kunnen alleen fuseren onder extreme druk en bij een hoge temperatuur. En die ideale omstandigheden moeten dus eerst door een atoombom gecreëerd worden, zonder dat daarbij het te fuseren materiaal, nog voor het tot fusie is over kunnen gaan, vernietigd wordt.
Het zal je niet verrassen dat waterstofbommen zeer vernietigend kunnen zijn. Als zo’n bom op een stad wordt gegooid, zijn er waarschijnlijk honderdduizenden slachtoffers te betreuren. De meesten zullen door toedoen van de vuurbal en schokgolf sterven. De gevolgen van een bom die zich kan meten aan Tsar Bomba zullen bovendien nog veel desastreuzer zijn. Toch is de kans dat een land zo’n krankzinnig wapen zal gebruiken niet heel groot. De mensheid beschikt namelijk al tientallen jaren over kernwapens, maar ze zijn nog maar één keer ingezet. In 1945, op Hiroshima en Nagasaki. Sindsdien niet meer. Zulke vernietigende bommen zijn dan ook meer bedoeld om af te schrikken dan in te zetten.
Niemand zit dus op een kernoorlog te wachten. Maar het afschrikkingseffect dat kernwapens met zich meebrengen: dat bevalt overheden dan weer wel. Zeker de laatste jaren. Een paar jaar geleden maakte Noord-Korea bijvoorbeeld ineens bekend een waterstofbom te hebben getest en bovendien in staat te zijn om deze op een langeafstandsraket te bevestigen. De wereld reageerde geschokt. Naast Noord-Korea beschikken ook de Verenigde Staten en Rusland over zwaar geschut. En dus blijft een kernoorlog altijd een optie. De hoop is echter dat die niet uitbreekt. Een aanval met kernwapens is namelijk nagenoeg een suïcidale actie, omdat een nucleaire oorlog desastreuse gevolgen zal hebben voor onze planeet. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat het de aarde zeker tien jaar in duisternis zal hullen. Grote hoeveelheden fijnstof zullen een wereldwijde nucleaire winter veroorzaken, met alle gevolgen van dien. Om nog maar te zwijgen over de torenhoge stralingsniveaus die leven op aarde misschien wel helemaal onmogelijk maken. En dus laat dit, samen met de nieuw vrijgegeven beelden, goed zien hoe verwoestend een dergelijke bom kan zijn.