Nieuw onderzoek onthult dat de haren van rupsen het meest gevoelig zijn voor de elektrische velden die de natuurlijke vijanden van de rups – zoals vliegende insecten – genereren. Het hint erop dat ze die vijanden met behulp van hun haren kunnen detecteren. Tenminste: als wij niet in de weg zitten.
Dat schrijven Britse onderzoekers in het blad PNAS. Ze baseren zich op experimenten waarbij ze allereerst nagingen hoeveel statische lading wespen met zich meedragen. Vervolgens gebruikten ze computermodellen om te voorspellen hoe sterk het elektrisch veld is dat zo’n wesp genereert op het moment dat deze een nietsvermoedende rups benadert. Zodra de onderzoekers dat helder hadden, verzamelden ze onder meer rupsen van de Sint-jacobsvlinder en dagpauwoog en stelden deze bloot aan het elektrisch veld dat een langsvliegende wesp genereert. Daarop waren ze getuige van een ‘defensieve reactie’ van de rupsen. Sommige rupsen bleven bijvoorbeeld langer opgekruld liggen of langer stilstaan. Het wijst er volgens de onderzoekers sterk op dat “de rupsen in staat zijn om de elektrische velden die door roofdieren worden afgegeven, te detecteren en deze ook als een bedreiging ervaren.”
Statisch
“We weten dat veel dieren, terwijl ze zich door hun omgeving bewegen, van nature statische elektriciteit op hun lichaam opbouwen,” legt onderzoeker Sam England uit. “En dat die statische elektriciteit andere geladen objecten kan aantrekken en afstoten. In het bijzonder wisten we dat de haren van insecten kunnen bewegen door het elektrische veld dat wordt uitgezonden door statisch geladen objecten. Dat is vergelijkbaar met hoe een statische ballon de haren op je hoofd kan laten bewegen. En dat riep bij ons de vraag op: wat als een prooidier, zoals een rups, zijn roofdieren zou kunnen detecteren door het elektrische veld dat zij genereren, te voelen? Zou de statische lading van een roofdier, zoals een wesp, de haren van een rups genoeg kunnen aantrekken en afstoten om de rups te informeren dat er een wesp aankomt?”
Bijzonder
Het antwoord lijkt dus ‘ja’. En dat is bijzonder. “In deze studie presenteren we het eerste voorbeeld van een dier dat een roofdier kan detecteren door de statische elektriciteit die deze afgeeft, op te merken,” stelt England. “Het onthult een heel nieuwe dimensie als het gaat om de interactie tussen roofdieren en prooien op het land.”
Reden tot zorg
Maar het is ook enigszins reden tot zorg. Want wat England en collega’s eveneens in hun studie concluderen, is dat de rupsen ook heel gevoelig zijn voor elektrische velden die gegenereerd worden door hoogspanningslijnen en andere elektronische apparatuur. Het hint er voorzichtig op dat wij het weleens een stuk lastiger kunnen maken voor rupsen om roofdieren te detecteren. Want met hoogspanningslijnen en andere elektronische apparatuur zorgen we voor een hoop ‘elektrische ruis’ die het wellicht lastiger maakt voor de rupsen om het signaal van roofdieren op te pikken. Of dat ook echt zo is, moet uit vervolgonderzoek blijken.
Overigens gaan de onderzoekers ervan uit dat rupsen lang niet de enigen zijn die roofdieren aan de hand van het elektrisch veld dat zij genereren kunnen detecteren. “Dit is zeer waarschijnlijk een heel wijdverspreide vaardigheid, met name onder insecten en andere kleine dieren, zoals spinnen en schorpioenen,” speculeert England.
