Naast dat de baan van de ruimtesteen iets werd aangepast, zijn er tijdens de inslag van de DART-ruimtesonde ook talloze rotsblokken weggeslingerd. En die drijven nu met een snelheid van 1 kilometer per uur weg van de planetoïde.
Het is alweer even geleden dat ruimtesonde DART zichzelf opzettelijk tegen planetoïde Dimorphos te pletter sloeg. Door deze ruimtesteen te rammen, hoopten wetenschappers een kleine verandering in de orbitale snelheid – en dus zijn omloopbaan – te forceren. Al vrij kort na de botsing bleek dat doel te zijn behaald. Maar de missie heeft nog meer gevolgen gehad. Met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop hebben onderzoekers namelijk een zwerm keien ontdekt die vermoedelijk van Dimorphos afkomstig zijn.
DART (een afkorting van Double Asteroid Redirection Test) is een door NASA gebouwd ruimtevaartuig die afkoerste op planetoïde Didymos. Didymos (Grieks voor tweeling) is een binair systeem dat bestaat uit twee delen. Didymos A heeft een diameter van 780 meter. Om Didymos A heen, draait een kleiner hemellichaam van ongeveer 160 meter. Dit maantje, Dimorphos genaamd, voltooide vóór de inslag elke 11 uur en 55 minuten een rondje rond Didymos A. Op 26 september 2022 ramde het DART-ruimtevaartuig opzettelijk dit kleine maantje. Hierdoor hoopten de onderzoekers de baan van Dimorphos te veranderen. Want mogelijk zal dat in de toekomst een doeltreffende manier zijn om de aarde tegen gevaarlijke aardscheerders te beschermen. Over Didymos hoeven we ons overigens geen zorgen te maken, deze planetoïde vormt geen enkele bedreiging voor de aarde. De missie was enkel en alleen een demonstratiemissie.
Het gaat om in totaal 37 rotsblokken die in grootte variëren tussen de 1 en 7 meter, zo blijkt uit de vervaardigde beelden van Hubble. De keien drijven met een snelheid van ongeveer 1 kilometer per uur weg van Didymos. De totale massa van deze keien is ongeveer 0,1 procent van de massa van de planetoïde. De rotsblokken, die door ons eigen toedoen nu door het heelal zweven, zijn enkele van de zwakste objecten die ooit in het zonnestelsel zijn afgebeeld.
Rotsblokken
De rotsblokken zijn hoogstwaarschijnlijk geen verbrijzelde stukjes die door de inslag weg zijn gevlogen. Ze lagen mogelijk al verspreid over het oppervlak. Op de laatste close-upfoto die DART maakte vlak vóór hij tegen Dimorphos te pletter sloeg, is namelijk te zien dat het oppervlak van de planetoïde bezaaid ligt met keien.
Inslag
DART klapte met een ongekende snelheid van 22.500 kilometer per uur op Didymos. En dat is de ruimtesteen niet in de koude kleren gaan zitten. Hierdoor werden de rotsblokken mogelijk van de grond gelift en weggeslingerd. Het team schat dat door de inslag 2 procent van kleien die op het oppervlak lagen, zijn afgeworpen.
Wist je dat Dimorphos mogelijk lang geleden gevormd is uit materiaal dat door het moederlichaam, Didymos, de ruimte in is geslingerd? Onderzoekers vermoeden dat Didymos in vervlogen tijden te snel rondtolde, of dat het in botsing is gekomen met een ander object. En uit dit weggeworpen materiaal zag het maantje Dimorphos het levenslicht. Mogelijk bestaat Dimorphos dus uit een samengeraapt hoopje rotsachtig puin, dat losjes bij elkaar wordt gehouden door de relatief zwakke zwaartekracht. Daarom is het binnenste van de planetoïde mogelijk niet massief, maar heeft het meer de structuur van een druiventros.
Op dit moment is het niet helemaal duidelijk hoe de rotsblokken van het oppervlak van de planetoïde zijn losgekomen. Mogelijk maakten ze deel uit van de grote stofpluim die na de crash opwaaide. Door de inslag schoten er namelijk vele tonnen puin en steen de ruimte in. Dit afgeworpen materiaal – ook wel bekend als ejecta – heeft waarschijnlijk tevens bijgedragen aan de aanzienlijke verkorting van de omlooptijd van Dimorphos. Aan de andere kant zou ook een seismische golf veroorzaakt door de botsing de planetoïde door elkaar hebben geschud – vergelijkbaar met een hamer die op een bel slaat. En ook op deze manier zouden de keien van het oppervlak kunnen zijn losgekomen.
Hera-missie
Dankzij Hubble hebben we weer een beter beeld gekregen van de nasleep van de enerverende DART-missie. En deze kennis komt goed van pas tijdens de aankomende Hera-missie, die naar verwachting in 2024 wordt gelanceerd. HERA zal afstevenen op het doelwit Didymos om de nasleep van het bombardement verder te onderzoeken. Het vaartuig zal het oppervlak van het maantje tot wel 200 meter naderen. Hierdoor kan Hera beelden op hoge resolutie – 2 cm per pixel – bewerkstelligen. De onderzoekers willen met name dit soort scherpe beelden verkrijgen van de krater die DART op het maantje heeft achtergelaten. Hubble heeft de grootte van de inslagkrater al geschat, maar het is aan Hera om uiteindelijk de werkelijke kratergrootte te bepalen.
Kortom, Hera zal nog meer inzicht verschaffen in het succes van de DART-missie. Het zal verder verduidelijken of een ‘kinetische impact-techniek’, waarbij de richting van een ruimtesteen door middel van een inslag wordt afgebogen, inderdaad een herhaalbare verdedigingstechniek is die mogelijk in de toekomst echt kan worden ingezet om de aarde te beschermen tegen dreigende aardscheerders.
