Op het kiekje schitteren vijf ‘dansende’ sterrenstelsels, gedoemd om binnenkort op elkaars tenen te stappen.
Ruimtetelescoop Hubble viert volgende week alweer zijn 32e verjaardag! En traditiegetrouw trakteert de telescoop daarbij op een fraaie foto van eigen makelij. Dit jaar is dat een kiekje van The Hickson Compact Group 40.
Dichtbevolkt
Het gaat om een – zoals de naam al doet vermoeden – zeer compacte groep van vijf sterrenstelsels. Hoe dichtbevolkt het door de vijf sterrenstelsels in beslag genomen stukje ruimte precies is, is uit de foto natuurlijk niet goed af te leiden, maar de complete groep past in een stukje ruimte dat slechts tweemaal de diameter van onze Melkweg beslaat.
Drie soorten
En in dat kleine stukje ruimte treffen we ook nog eens een breed scala aan sterrenstelsels aan. De vijfkoppige groep bestaat uit drie spiraalstelsels, een elliptisch sterrenstelsel en een lensvormig sterrenstelsel.
Geen cluster
Het is op zichzelf niet ongewoon dat sterrenstelsels zich zo dicht bij elkaar wagen. Maar meestal zien we dergelijke fenomenen in het hart van grote clusters (grote groepen sterrenstelsels die door hun onderlinge zwaartekracht bij elkaar worden gehouden). De vijf sterrenstelsels op de foto maken echter geen deel uit van een dergelijk cluster; ze zijn echt maar met zijn vijfjes.
Donkere materie
Waarom ze temidden van die oneindige ruimte toch zo dicht om elkaar heen blijven hangen, is niet helemaal duidelijk. Mogelijk speelt donkere materie een rol. Als de sterrenstelsels allemaal wat van dit onzichtbare en tamelijk mysterieuze goedje herbergen, kan dat – wanneer de stelsels tamelijk dicht bij elkaar in de buurt komen – één enorme ‘wolk’ van donkere materie zijn gaan vormen, waarbinnen de sterrenstelsels zich bewegen. Daarbij zouden ze behoorlijk wat weerstand van die donkere materie ondervinden en dus steeds trager gaan bewegen. En dan gebeurt hetgeen we op de foto zien gebeuren: de sterrenstelsels vallen naar elkaar toe.
Fusie
Die val duurt natuurlijk niet oneindig voort: over ongeveer 1 miljard jaar zullen de sterrenstelsels daadwerkelijk op elkaar botsen en fuseren tot een gigantisch elliptisch sterrenstelsel.
Veranderlijk
Het maakt de foto extra bijzonder; de ruimte lijkt misschien onveranderlijk, maar niets is minder waar. Hubble heeft deze vijf sterrenstelsels op een bijzonder moment in hun leven getroffen en als de telescoop over 1 miljard jaar nog eens naar dit stukje ruimte zou kunnen turen, zou deze heel iets anders zien. Maar ook Hubble gaat dat – hoewel de telescoop qua levensduur alle verwachtingen ruimschoots overtroffen heeft – natuurlijk niet meer meemaken.
De telescoop – oorspronkelijk ontwikkeld om 10 jaar mee te gaan, viert volgende week, op 24 april, zijn 32e verjaardag. Dat is – ook gezien de vele problemen die de telescoop in de afgelopen 32 jaar te boven moest zien te komen – al een hele prestatie. Hoeveel jaren de telescoop er nog aan vast kan knopen, is afwachten. De telescoop functioneert door de bank genomen nog altijd prima en gehoopt wordt dan toch dat deze zeker tot het eind van dit decennium nog operationeel kan blijven.
