Ze zijn eindelijk terecht: de verschillende delen van de ruimtesteen 2024 BX1 die onlangs boven Berlijn explodeerde. Uit onderzoek naar de fragmenten blijkt dat het hier om een zeldzame aubriet gaat.
Eind januari explodeerde de ruimtesteen 2024 BX1 boven een gebied iets ten westen van Berlijn, slechts drie uren nadat deze door een astronoom in Hongarije was ontdekt. Wetenschappers waren direct opgewonden en hoopvol dat brokstukken ervan ergens in de Duitse velden op ontdekking wachten. Een aantal van hen reisden dan ook af naar onze oosterbuur om te gaan zoeken. En met succes; de brokstukken werden uiteindelijk – met enige moeite – gevonden in een veld nabij het Duitse dorp Ribbeck. En een eerste analyse onthult nu dat de onderzoekers daarmee op bijzondere stenen zijn gestuit: brokstukken van een aubriet.
Moeilijk te vinden
“De ruimtebrokken waren zo ongelofelijk moeilijk om te vinden,” vertelt astronoom en onderzoeker aan het SETI Instituut, Peter Jenniskens, die vanuit San Francisco afreisde naar Duitsland om naar de brokstukken te zoeken. “Dit is omdat ze van een afstandje echt enorm op normale stenen lijken. Je kan ze pas herkennen op het moment dat je dichterbij komt. Zelfs met de uitstekende schattingen van Tsjechische astronomen was het nog steeds heel erg lastig om de brokstukken te vinden. Uiteindelijk hebben we de stukken pas kunnen lokaliseren nadat Poolse meteorietjagers de eerste steen hadden ontdekt. De rest werd daarna vrij snel gevonden.” De stukken werden uiteindelijk gevonden in een veld nabij het Duitse dorp Ribbeck. De zoektocht was een samenwerking van Jenniskens met een aantal Duitse organisaties, waaronder het Duitse Museum für Naturkunde, de Freie Universität Berlin, Deutsches zentrum für Luft und Raumfhart en de Technische Universität Berlin. Inmiddels is de steen geanalyseerd en zijn de resultaten opgestuurd ter validatie en classificatie naar de International Nomenclature Commission of the Meteoritical Society.
Zeldzame steen
Maar het lijkt hier dus te gaan om een aubriet. Aubrieten zijn bijzonder, omdat ze maar zelden voorkomen. Daarnaast zien ze er ook drastisch anders uit dan andere typen meteorieten. Mede-wetenschapper Christopher Hamann heeft meegewerkt aan de zoektocht. Hij legt uit: “Aubrieten zien er anders uit dan ‘normale’ ruimtestenen. Ze zijn hoofdzakelijk grijs en ze bestaan vooral uit magnesiumsilicaten, enstatiet en forsteriet. Een goede manier om ruimtestenen doorgaans te herkennen is de aanwezigheid van een glasachtige korst om de meteoriet heen. Aubrieten hebben deze korst echter niet waardoor ze qua uiterlijk heel erg verschillen van andere planetoïden. Ze zijn dan ook heel moeilijk te spotten.”
Voorspelling
De bijzondere samenstelling van de ruimtesteen is overigens niet het enige wat deze interessant maakt. 2024 BX1 gaat namelijk ook de boeken in als één van de weinige meteorieten die vóór inslag zijn ontdekt. Normaalgesproken storten er meerdere keren per jaar ruimtestenen op de aarde. Vaak komen deze ‘uit de lucht vallen’; het is heel moeilijk voor wetenschappers om zulke kleine objecten op voorhand te voorspellen. Maar 2024 BX1 zagen onderzoekers wél aankomen; de steen werd enkele uren voor deze boven Berlijn explodeerde, ontdekt. En dat is dus bijzonder (zie kader).
Om een beeld te schetsen: in totaal heeft de wetenschap nog maar zeven keer eerder succesvol de impact van een meteoriet weten te voorspellen, waarna 2024 BX1 dus de achtste juiste voorspelling is geworden. Verreweg de meeste ruimtestenen die onze aarde hebben getroffen worden pas later ontdekt. Sommige van deze meteorieten zijn ook daadwerkelijk gevaarlijk: in 2013 raakten er ongeveer 1200 mensen gewond nadat een ruimtesteen van ongeveer 17 meter breed insloeg nabij de Russische stad Tsjeljabinsk.
Leuk feitje om mee af te sluiten: wist je dat het mogelijk is om een aubriet online te kopen? Ze verschillen alleen wel erg in prijs; soms betaal je ongeveer 200 euro voor een steentje van net één gram, terwijl een steen van meer dan 200 gram al gauw meer dan 6000 euro kan kosten. Als je echt graag voordelig een aubriet in huis wil halen, is er ook nog een alternatieve oplossing: zoek eens in dat veld nabij het Duitse Ribbeck. Misschien hebben de wetenschappers een klein stukje over het hoofd gezien.
