Ruimtesonde legt de grote verdwijntruc van onze maan vast

Van een afstand van maar liefst 100 miljoen kilometer was ruimtesonde Lucy getuige van een maansverduistering. En dat levert wel heel bijzondere beelden op.

Een totale maansverduistering is altijd prachtig om te zien. En vorige week was het weer zover; de aarde stond even precies tussen de zon en de maan in, waardoor er tijdelijk geen (direct) zonlicht op de maan viel. Helaas was de complete maansverduistering vanuit Nederland en België niet te bewonderen; alleen het begin ervan was zichtbaar.

Uniek perspectief
Dat is natuurlijk jammer. Maar nieuwe beelden, gemaakt door ruimtesonde Lucy maken veel goed. Op de beelden zien we naast de maan, ook onze eigen planeet (je kunt zelfs heel goed zien dat deze roteert). Op enige afstand daarvan zien we de maan (die in de nabewerking wel zes keer helderder is gemaakt, zodat deze wat beter te zien is). In de timelapse zien we de maan echter geleidelijk aan in de schaduw van onze planeet verdwijnen.

L’LORRI
Van een afstand van zo’n 100 miljoen kilometer had ruimtesonde Lucy een unieke kijk op het hele gebeuren. Om de maansverduistering vast te leggen, maakte de sonde gebruik van zijn meest gevoelige camera, L’LORRI genaamd. “Hoewel totale maansverduisteringen niet zo zeldzaam zijn, komt het niet zo vaak voor dat je de kans krijgt om ze vanuit een heel nieuwe hoek te observeren,” stelt hoofdonderzoeker van de Lucy-missie Hal Levison. “Toen het team zich realiseerde dat Lucy de kans had om deze maansverduistering – als onderdeel van het proces dat erop gericht is alle instrumenten te kalibreren – te bestuderen, was iedereen ongelofelijk enthousiast.”

Eerste helft
Dat wil niet zeggen dat het eenvoudig was om de beelden vast te leggen; Lucy is namelijk niet ontwikkeld om maansverduisteringen vast te leggen. De sonde heeft een heel andere missie: Trojanen bestuderen. Trojanen zijn planetoïden die in dezelfde baan als Jupiter om de zon cirkelen. De afstand tussen die ruimtestenen en de zon is echter vijf keer groter dan de afstand tussen de sonde en de zon op dit moment is. Dat betekent dat Lucy voor het maken van deze beelden in een veel warmere omgeving moest functioneren dan waarvoor deze eigenlijk ontworpen is. Daarom werd ook besloten om de sonde alleen de eerste helft van de maansverduistering vast te laten leggen; niemand wilde natuurlijk het risico lopen dat de sonde tijdens het vastleggen van een vrij ‘gewone’ maansverduistering oververhit zou raken. Vandaar dat we op de beelden de maan dus ook niet meer uit de schaduw van de aarde zien ontsnappen.

De Trojanen zijn onderverdeeld in twee zwermen. Beide zwermen volgen de baan van Jupiter, maar de ene zwerm beweegt op een vaste afstand voor de planeet uit. En de andere zwerm beweegt op een vaste afstand achter Jupiter aan. Afbeelding: NASA / SwRI.

L’LORRI
Lucy maakte de beelden met behulp van de meest gevoelige camera aan boord: L’LORRI. Die camera is dus ontwikkeld om Trojanen vast te leggen. De sonde zal meerdere van deze Trojanen nader gaan verkennen en daarbij komt L’LORRI zeer van pas; met de gevoelige camera zou Lucy in staat moeten zijn om de Trojanen – ondanks dat ze zeer donker zijn – duidelijk vast te leggen en zelfs oppervlaktekenmerken – zoals de wat grotere kraters – moeten kunnen spotten.

Over Lucy
Lucy is in oktober vorig jaar gelanceerd en nog onderweg naar Jupiter; pas in 2027 zal deze de eerste Trojaan van dichtbij bewonderen. Om daar te komen, maakt Lucy handig gebruik van zwaartekrachtsslingers. Hierbij scheert de sonde langs een planeet – in dit geval de aarde – en gebruikt het zwaartekrachtsveld daarvan om zowel van snelheid als richting te veranderen en zo de reisduur aanzienlijk te verkorten. De eerstvolgende zwaartekrachtsslinger staat gepland voor oktober 2022. In december 2024 volgt er nog eentje, waarna de sonde in april 2025 langs de planetoïde 52246 Donaldjohanson scheert. Deze planetoïde maakt deel uit van de planetoïdengordel en is dus geen Trojaan; pas in 2027 scheert Lucy langs de eerste Trojaan: 3548 Eurybates. In de maanden erna vliegt Lucy langs nog eens drie Trojanen om in december 2030 nog een zwaartekrachtsslinger van de aarde te krijgen en koers te zetten richting de laatste Trojaan die – in tegenstelling tot de Trojanen die Lucy in de jaren ervoor bestudeerde – niet voor de planeet Jupiter uit reist, maar op een vaste afstand, in het kielzog van de gasreus om de zon cirkelt.

Schat aan informatie
Lucy is de allereerste missie naar Jupiters Trojanen en de verwachting is dat de missie een schat aan informatie oplevert over de Trojanen. Aangenomen wordt dat je die Trojanen kunt zien als overgebleven bouwmaterialen die identiek zijn aan de materialen waaruit de buitenste planeten miljarden jaren geleden werden opgebouwd. Omdat de ruimtestenen op zo’n grote afstand van de zon ook nauwelijks veranderingen hebben ondergaan, zijn het tevens een soort tijdcapsules die meer inzicht kunnen geven in de geschiedenis van ons zonnestelsel en mogelijk ook meer kunnen vertellen over de oorsprong van ingrediënten voor leven.

Behalve een schat aan informatie over die Trojanen mogen we ons – zo beloven de beelden die Lucy nu alvast van haar thuisplaneet en omgeving maakte – ook verheugen op mooie foto’s. De kiekjes zullen ons – voor het eerst – een beeld geven van het oppervlak van deze planetoïden. Ook zal L’LORRI worden ingezet om te zoeken naar eventuele ‘maantjes’ rond de te bestuderen planetoïden. En zal de camera de jacht openen op eventuele ringsystemen rond de Trojanen. We gaan van Lucy dan ongetwijfeld ook nog veel meer horen (en zien)!

Bronmateriaal

"SwRI-led Lucy Mission Observes a Total Lunar Eclipse" - SwRI
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA / SwRI

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd